سقوط حکومت افغانستان به دست طالبان و آغاز موج گسترده مهاجرت شهروندان کشور به ایران را شاهد بودیم.
به گزارش شفقنا، «مولوی غلام‌محمد کروخی» رئیس علمای اهل سنت افغانستان در تهران و فعال امور مهاجران درباره‌ی ساماندهی مهاجران غیرقانونی در ایران و نقش سفارت افغانستان در امور مهاجران گفت: مردم ضعیف را وحشت گرفت که کارها تعطیل شده، دولت به رسمیت شناخته نشده و سفارتخانه‌ها تعطیل است.
اینها از ترس آینده مجبور شدند مهاجرت کنند و مهاجرت آنها بیشتر به کشورهای همسایه به خصوص جمهوری اسلامی ایران انجام شد. باید به کشور جمهوری اسلامی حق بدهیم نسبت به مهاجرت‌های غیرقانونی احساس خطر کند چون در موجی که مردم برای مهاجرت راه افتادند ممکن است آدم‌های افراطی و خطرناکی هم باشند. سفارت افغانستان در این‌جا تکیلف دارد که رایزنی کند و با نهادهای کمک‌کننده بشری کشورهای مختلف از طرف افغانستان گفت و گو و مشکلات مردم را با آنها مطرح کند، حتی از مهاجران و نهادها و تشکلات مهاجران در ایران که می‌توانند به امور مهاجران رسیدگی و کمک کنند همکاری بگیرد.
فرار سرمایه‌داران فاسد و خیانتکار اقتصاد و وضعیت افغانستان را به هم ریخت
مولوی کروخی درباره‌ی وضعیت مهاجرت مردم افغانستان در ماه‌های اخیر گفت:
بعد از سقوط حکومت قبلی افغانستان و آمدن حکومت جدید متأسفانه بسیاری از مردم به دلایل مختلف مهاجر شدند. علتش هم این بود که ساختار حکومت قبلی ساقط و همه نهادها نابود شد؛ امریکایی‌ها مغرضانه پول و سرمایه‌ها را با خود بردند و سرمایه‌داران بزرگی که طی بیست سال گذشته از راه چور و چپاول و خیانت و جنایت سرمایه‌دار شده بودند گریختند و سرمایه‌ها را با خود به بیرون از کشور انتقال دادند. مشاغل کم شد و اکثر مشاغل مردم از دولتی و غیردولتی تعطیل شد. دروازه‌های افغانستان بسته و راه‌های تجارتی و ارتباطات بسیار ضعیف شد. مردم به فقر و گرسنگی دچار شدند و حتی بعضی‌شان اموال خود را به قیمت پایین فروختند تا برای تأمین امنیت و معیشت خودشان به کشورهای همسایه پناه ببرند.
او مردم مهاجر در تحول اخیر افغانستان را به دو گروه تقسیم کرد و توضیح داد:
یک گروه کسانی‌اند که پست و مقام و جایگاه اجتماعی خود را از دست داده بودند، دستشان به فساد و خیانت آلوده بود و از ترس جان و به خاطر حفظ آبرو فرار کردند. اینها همان نیروهایی بودند که به دولت و امریکایی‌ها و کشورهای مختلف خارجی وابسته بودند، یا افرادی‌اند که به دیگران آسیب رسانده بودند و شاکی خصوصی داشتند. گروه دوم، مردم ضعیفند که مهاجر شدند. چون اقتصاد افغانستان دولتی و وابسته به دولت بود و همان گروه اول پول‌ها و امکانات را با خودشان بردند، اقتصاد و وضعیت افغانستان به هم ریخت و مردم ضعیف در میدان ماندند. مردم ضعیف را وحشت گرفت که کارها تعطیل شده، دولت به رسمیت شناخته نشده و سفارتخانه‌ها تعطیل است. اینها از ترس آینده مجبور شدند مهاجرت کنند و مهاجرت آنها بیشتر به کشورهای همسایه به خصوص جمهوری اسلامی ایران انجام شد.
سفارت افغانستان در ایران با نهادهای کمک‌کننده بشری کمک به مهاجران رایزنی کند
او اضافه کرد: اکنون هزاران مهاجر به شکل قانونی و غیرقانونی وارد جمهوری اسلامی شدند و به طور مسلم، نظارت بر آنها و خدمت‌رسانی به آنها کار بسیار سخت و دشواری است. الان هم روزانه چندهزار مهاجر وارد ایران اسلامی می‌شوند و بیشترشان هم به شکل غیرقانونی و قاچاق است. هم امیدواریم و هم از مقامات جمهوری اسلامی عاجزانه تقاضا می‌کنیم که در خصوص مهاجران غیرقانونی که به اشکال مختلف و براساس مجبوریت و عسر و حرج وارد جمهوری اسلامی شدند، برنامه داشته باشند که مهاجران در سایه آن برنامه بتوانند یک مدتی آرام باشند. سفارت افغانستان هم در این‌جا تکیلف دارد که رایزنی کند و با نهادهای کمک‌کننده بشری کشورهای مختلف از طرف افغانستان گفت و گو و مشکلات مردم را با آنها مطرح کند، حتی از مهاجران و نهادها و تشکلات مهاجران در ایران که می‌توانند به امور مهاجران رسیدگی و کمک کنند همکاری بگیرد. این یک مسئولیت است که هم برعهده سفارت است، هم بر نهادها و هم برعهده مهاجران ساکن در ایران.
بهترین راه جلوگیری از مهاجرت کمک به مردم در داخل افغانستان است
مولوی کروخی در ادامه سخنانش تأکید کرد: بهترین راه مدریت مسئله مهاجرت کمک در داخل افغانستان است. خانواده‌های ضعیف باید در آن‌جا شناسایی و کمک شوند و بهتر است تدبیری سنجیده شود که کمک به مردم در داخل افغانستان انجام شود. چنانچه در همان محیط افغانستان رسیدگی شود و اطمینان داده شود به مراتب بهتر از این است که مردم خانه و کاشانه‌شان را ترک کنند، اضافه بر این‌که تنظیم اینها در کشور دوم بسیار مشکل است.
او نگرانی‌های ایران درباره‌ی مهاجرت غیرقانونی را مشروع شمرد و تصریح کرد: باید به کشور جمهوری اسلامی حق بدهیم که نسبت به مهاجرت‌های غیرقانونی احساس خطر کند چون در این موجی که مردم برای مهاجرت راه افتادند ممکن است آدم‌های افراطی و خطرناکی هم باشند.
وعده‌های جمهوریت درباره سفارت افغانستان محقق نشد
این فعال امور مهاجران درباره‌ی عملکرد سفارت افغانستان در رخدادهای مرتبط با مهاجران گفت:
طی این دو دهه اخیر اکثر کسانی که به عنوان سفیر و مدیر به سفارت افغانستان آمدند توجه جدی به وضعیت مهاجران نداشتند. سفرای مختلف در مقاطع مختلف مأموریت داشتند و وعده‌های مختلفی هم دادند. بارها مطرح کردیم سفارتی که داریم بسیار کوچک است و پذیرای چند میلیون مهاجر با این حجم از مراجعه نیست، هم پرسنلش کم است و هم جای آن ضیق است و مردم از ابتدای خیابان پاکستان تا جلوی سفارت باید روی خاک بنشینند، درحالی که سفارت، هویت فرهنگی و سیاسی یک کشور است.
بارها خواستار یک جای بزرگتر برای سفارت شدیم که یک سالن بزرگ داشته باشد، یک صحن و حیاط کلان داشته باشد. حتی خواستیم بخش‌های کنسولی را به شهرهای مهاجرنشین منتقل کنند و گفتیم اگر این کار را نمی‌توانید یا قانون اجازه نمی‌دهد یک سفارت بزرگتر بگیرید که شأن مردم حفظ شود. چون تنها مرجع رسیدگی به مشکلات مردم ما در این‌جا سفارت است. متأسفانه این کارها صورت نگرفت.
سفارت خانه مردم ماست و باید خانه مردم بشود
کروخی درباره‌ی تحولات سفارت افغانستان در ماه‌های اخیر گفت:
پس از سقوط حکومت و فرار سفیر قبلی، خوشبختانه سرپرست فعلی سفارت افغانستان آقای سلیمانی مسئولیت گرفت و قدم‌های خوبی برداشته است. همان بخش صحن حیاط سفارت را که اکثر کارهای کنسولی مهاجران در آن‌جا انجام می‌شود بزرگ و بازسازی کرده و غرفه‌های خوبی برای رسیدگی به نیازهای مردم آماده نموده است که پنج‌شنبه دو هفته گذشته افتتاح شد.
او افزود: امیدواریم آقای سلیمانی با درکی که از وضعیت مهاجران در ایران دارد قدم‌های بعدی را هم به خوبی بردارد. مهاجران سرمایه‌های بزرگی‌اند که می‌توانند به کشور کمک کنند و تقاضای ما از آقای سلیمانی و دیگر دوستان این است که مهاجران را نادیده نگیرند. افغانستان خانه مشترک همه افغان‌هاست. حکومت‌ها می‌آیند و می‌روند و فقط مردم می‌مانند. حکومت و نهادهای مختلف سرپرستی و مدیریت مسائل و مشکلات همین مردم را دارد.
او تأکید کرد: تنها مرجع مدیریتی مسائل مهاجران در ایران از جانب افغانستان سفارت است و ما از سرپرست فعلی سفارت افغانستان که انسان دل‌سوز، فعال و صادقی است تقاضا داریم در این خصوص قدم بردارد تا مهاجران فراموش نشوند و سرمایه‌های آنها در اختیار کشور قرار بگیرد. بخش فرهنگی سفارت وظیفه دارد نیروهای توانمند و شایسته را شناسایی کند و لازم است کمیته فرهنگی سفارت به شکل مناسب و اثرگذار فعال بشود. در گذشته گزینش‌های کارمندان همه سفارشی و خویش‌خوری بود و براساس شایستگی نبود، درحالی که این ظلم آشکار در حق مهاجران بود. حق مهاجران بود که با توجه به آشنایی‌شان با جامعه این‌جا و قوانین استفاده شوند. چون حکومت مردمی نبود، از رأس تا ذیل به فکر خدمت و رفع مشکلات نبودند، در خدمت بالادستی‌ها بودند، نه در خدمت مردم. انتظار ما این است که در دوره جدید از مردم مهاجر برای حل مشکلات سفارت استفاده شود.
او تصریح کرد: سفارت خانه مردم ماست و باید خانه مردم بشود. این هم مستلزم یک همفکری و برنامه‌ریزی است. مردم ما اگر ببینند شخصیت‌شان در سفارت حفظ می‌شود حمایت می‌کنند. بستگی دارد که مسئولین چقدر حمایت و چطور عمل کنند.