روزنامه نیویورکتایمز در مقالهای به قلم فرناز فصیحی و دیوید سنگر، پیروزی ابراهیم رئیسی به عنوان کاندیدای مورد حمایت محافظهکاران و تندروها را فرصتی مغتنم برای دولت جو بایدن جهت احیای توافق هستهای در شش هفته آینده و قبل از روی کار آمدن دولت جدید ایران دانسته است.
به گزارش اقتصادنیوز، ابراهیم رئیسی که از ۱۳ مرداد فعالیت خود را به عنوان رئیس دولت سیزدهم آغاز میکند، تاکید کرد: «سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمیشود و به برجام هم منتهی نخواهد شد». وی همچنین گفت که دولت وی «تعامل با همه کشورهای دنیا را به عنوان یک اصل تعاملی گسترده و متوازن در سیاست خارجی دنبال خواهد کرد» و افزود: «هر مذاکرهای که منافع ملی در آن تضمین شود، این مذاکره حتما مورد حمایت خواهد بود، اما ما وضعیت اقتصادی و شرایط مردم را به این مذاکرات گره نخواهیم زد».
هشتمین رئیس جمهوری ایران در پاسخ به سوال خبرنگار شبکه انبیسی آمریکا مبنی بر اینکه آیا قصد دارد تیم مذاکره هستهای را حفظ کند؟ گفت: «تیم مذاکرهکننده هستهای کار خود را دنبال میکند. تیم سیاست خارجی ما نیز در حال بررسی کار آنها است».
روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به قلم فرناز فصیحی، بن هابارد و ایزابلا کوای با اشاره به اینکه «رئیس جمهور آینده ایران موضع سختی در مورد برنامه موشکی و سیاست منطقهای ایران اتخاذ کرد»، نوشت: ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور منتخب محافظه کار ایران در اولین کنفرانس خبری خود پس از پیروزی در انتخابات گفت که با رئیس جمهور بایدن دیدار نخواهد کرد و از آمریکا خواست به تعهدات خود در توافق هستهای ۲۰۱۵ عمل کند.
وی تأکید کرد موقعیت تهران در مورد برنامه موشکهای بالستیک «غیر قابل مذاکره» است. این روزنامه نوشت به نظر میرسد که اظهارات رئیسی نشانگر سختتر شدن سیاستهای ایران است، چراکه جناح محافظه کار کنترل هر سه قوه را در دست میگیرد: پارلمان، قوه قضائیه و به زودی ریاست جمهوری.
رئیسی که در ماه آگوست رسماً هدایت دولت را عهده دار میشود، گفت که سیاستهای دولت او انقلابی و ضد فساد خواهد بود. وی در پاسخ به سوال خبرنگار یورونیوز درباره سرنوشت برجام و پیام وی به آمریکاییها گفت: «برجام را آمریکاییها نقض کردند، پیام من این است که طبق برجام شما متعهد به رفع همه تحریمها بودید، اما نکردید. به برجام برگردید و تعهدات خود را عملی کنید.» وی خطاب به اروپا هم گفت که تحت فشارهای آمریکا قرار نگیرد و به آنچه متعهد شده است عمل کند. آقای رئیسی در پاسخ به سوال خبرنگار الجزیره مبنی بر اینکه «نظرش درباره مذاکره با دولت بایدن چیست؟» پرسید «چرا بایدن نسبت به تعهدات دولت آمریکا پاسخگو نیست؟» و افزود: «آمریکا تمام تحریمها را بردارند و نشان دهند صداقت دارند».
رئیسی افزود: «برجام آوردهای برای مردم آنچنان که در برجام پیشبینی شده بود نداشت و دلیلش عهدشکنی آمریکا و اروپا بود». به نوشته نیویورکتایمز دولت ترامپ پس از خروج از توافق هستهای حدود ۱۶۰۰ تحریم علیه ایران اعمال کرده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا حاضر است در صورت رفع تحریمها و برآورده شدن خواستههای ایران با بایدن دیدار کند، در یک کلمه گفت: «خیر». حمیدرضا عزیزی، عضو انستیتوی امور بین المللی و امنیتی آلمان گفت: «کاملاً انتظار میرفت. از نظر برنامههای خاص در سیاست خارجی او در مورد آنچه که قصد انجامش را ندارد، بیشتر از آنچه قصد دارد انجام دهد میداند. اظهارات او تکرار مواضع عمومی جمهوری اسلامی است». عزیزی بر این باور است که پاسخ یککلمهای و محکم رئیسی درباره احتمال ملاقات با رئیس جمهور آمریکا ناشی از عدم برخورداری وی از سوابق دیپلماتیک است.
عزیزی گفت: «لحن او دیپلماتیک نبود و این چیزی است که ما انتظار داریم در دوران ریاست جمهوری او بیشتر ببینیم».
نیویورکتایمز نوشت: «این اظهارات در حالی است که ایالات متحده و ایران از طریق دیپلماسی شاتل در وین برای احیای توافق هستهای ۲۰۱۵ گفتگو میکنند. مقامات آمریکایی و ایرانی که از مذاکرات مطلع هستند گفتند که توافق نامهای تهیه شده است و در شش هفته باقی مانده به آغاز کار رئیسی، نهایی کردن آن امکان پذیر است. دولت رئیسی اگر دوره خود را با تحریمهای تقلیل یافته ناشی از توافق جدید و دسترسی به میلیاردها دلار وجوه بلوکهشده آغاز کند، از رشد اقتصادی بهره مند میشود. بهبود اقتصاد و معیشت مردم یکی از وعدههای اصلی کمپین آقای رئیسی بود».
به ادعای این روزنامه وعده رئیسی مبنی بر امتناع از مذاکره در مورد مسائل موشکی و شبه نظامیان، که خارج از توافق هستهای ۲۰۱۵ بود، تعجب آور نبود، تحلیلگران گفتند که مواضع وی تکرار سخنان دوران کاندیداتوری او و منطبق بر مواضع رهبر عالی ایران، آیتالله خامنهای است.
به نوشته نیویورکتایمز، طلال اتریسی، جامعه شناس دانشگاه لبنان در بیروت که به مطالعه ایران و متحدان منطقهایاش میپردازد، میگوید که پیروزی رئیسی روابط ایران را با متحدانش در منطقه -که به عنوان «محور مقاومت» شناخته میشود و شامل حزب الله لبنان، نیروهای مختلفی در سوریه و عراق و حوثیها در یمن است- را تقویت میکند.
اتریسی مدعی است: «رئیسی به محور مقاومت متعهد خواهد ماند. این رابطه به هیچ وجه تغییر نخواهد کرد، برعکس، همکاریهای بیشتری وجود خواهد داشت».
رئیس جمهور منتخب ایران درباره سؤال شبکه المیادین درباره رابطه با عربستان سعودی گفت: «ما روابط با همه کشورهای دنیا و تعامل با همه را اعلام کردهایم. اولویت ما ارتباط با همسایگان خواهد بود و نسبت به کشور عربستان هم درباره بازگشایی سفارتخانهها بین دو کشور هیچ مانعی از طرف جمهوری اسلامی ندارد و این سیاست پیش از این اعلام شده است و باز هم تأکید میکنم که روابط و گفتگو با عربستان و همه کشورهای در منطقه برای جمهوری اسلامی هیچ مانعی ندارد».
به نوشته نیویورکتایمز عزیزی میگوید این پیشنهاد بخشی از تلاشهای ایران برای ایجاد روابط دوجانبه با سایر کشورهای منطقه، از جمله متحدان خاورمیانهای آمریکا مانند عربستان سعودی و مستقل از ایالات متحده است.
وی در پاسخ به سوالی درباره روابط با چین گفت: «روابط ما با چین از ابتدای پیروزی انقلاب وجود داشته و امروز هم روابط خوبی داریم و ظرفیتهایی بسیار وجود دارد که آن را احیا و دنبال میکنیم. طرح جامع [۲۵ ساله]به عنوان یکی از اسناد و توافق دو کشور وجود دارد که آن را اجرا میکنیم».
وی درباره موضوع اسرائیل و فلسطین گفت: «ایران میگوید که به آرای عمومی مراجعه کنند. فلسطین حق فلسطینیها است. از نظر ایران، فلسطینیان صاحب فلسطین هستند و قبل از اینکه رژیم صهیونیستی از ناحیه ما احساس خطر کند باید از مردم فلسطین و گروههای مقاومت بترسد».
وی در پاسخ به سوال خبرنگار الجزیره درباره طرح اتهامات ادعایی علیه او و نقشش در وقایع تابستان ۱۳۶۷ و تاثیر این وضعیت در نحوه تعامل با رهبران کشورهای جهان به ویژه کشورهای غربی گفت: «من از ابتدای مسئولیت بهعنوان حقوقدان مدافع حقوق مردم بودهام. حقوق بشر محوریترین مساله بوده است. امروز در جایگاه مدعی قرار داریم. تمام اقدامات من همواره در جهت دفاع از حقوق انسانها بوده است».
وی افزود: «با تمام کسانی که اخلال در حقوق انسانها کردند، دست به اقدامات داعشی زدهاند، مدعی حقوق انسانها بودهام. امروز کسانی که نقض حقوق بشر میکنند باید پاسخگو باشند. اگر یک حقوقدان و قاضی از حقوق مردم دفاع کرده، باید مورد تقدیر و تشویق قرار بگیرد که امنیت مردم را در مقابل هجومها و تهدیدها حفظ کرده است. افتخارم این است که در کسوت دادستان هر کجا بودم از حقوق و امنیت مردم دفاع کردهام». سازمان عفو بینالملل روز شنبه پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات ریاست جمهوری ایران با طرح ادعاهایی در اینباره خواستار پیگرد کیفری وی شد.
رئیسی در پایان این نشست خبری، خود به ارتباط دولتش با ایرانیان خارج از کشور اشاره کرد و گفت: «همه زمینهها را برای بازگشت ایرانیان خارج از کشور فراهم میکنیم. دولت در برابر ایرانیان خارج از کشور وظیفه دارد. باید ورود ایرانیان به کشور تسهیل شود. همچنین سرمایهگذاری ایرانیان در خارج از کشور باید تسهیل شود. ایرانیای که در خارج از کشور درآمدی را کسب کرده است بهترین مکان و امنترین مکان برای او سرمایهگذاری در داخل ایران و سرزمین آبا و اجدادی او است. امنیت هم کاملاً برای این سرمایهگذاری وجود داردم».
رئیسی افزود: «جمهوری اسلامی جزو امنترین کشورها برای سرمایهگذاری اقتصادی است و این امنیت را دولت برای همه کارآفرینان و سرمایهگذاران و به ویژه ایرانیان خارج از کشور تضمین میکند».