تمایل سیری‌ناپذیر ایرانیان برای سفر ریلی به مشهد مقدس سالها است که مسوولان را به اجرای طرح قطار سریع‌السیر تهران – مشهد ترغیب کرده، اما این طرح ملی همچنان در مرحله عقد قرارداد متوقف و به نوعی میان زمین و آسمان معلق مانده است.
به گزارش اعتمادساز، شوق زیارت بارگاه منور رضوی و از طرف دیگر ارزانی، ایمنی و دسترسی راحت ساکنان ۲۷ شهر و مرکز استان به شبکه ریلی، قطار را به ناوگان محبوب ایرانیان برای سفر به مشهد تبدیل کرده است.
پس از وقفه ای که همه‌گیری کرونا در موضوع سفرها ایجاد کرد، اکنون همه ساله با روند رو به رشد تقاضا و سفر از طریق قطار به مشهد رو به رو هستیم که در توصیف این تمایل سیری ناپذیر برای سفر ریلی به مشهد همین بس که پارسال حدود ۷۰ درصد قطارهای برون شهری کشور در مسیرهای ریلی منتهی به مشهد تردد کرده اند.
اسفند پارسال شرکت راه آهن جمهوری اسلامی از ثبت ۳۰ میلیون تردد و شکسته شدن رکورد تاریخی جابه جایی مسافر از طریق شبکه ریلی کشور خبر داده بود.
مدیرکل راه آهن خراسان نیز ۲ هفته پیش گفت: رکورد سفرهای ریلی به مقصد مشهد در سال گذشته با ثبت ۱۶ میلیون و ۳۲۲ هزار مسافر ورودی و خروجی به/از مشهد شکسته شد.
مصطفی نصیری ورگ در تشریح این جایگاه ممتاز در حمل و نقلی ریلی مسافر در مسیر مشهد افزود: پارسال این تعداد مسافر در مسیر مشهد از ۲۷ شهر و مرکز استان به خراسان رضوی تردد داشته اند که از زمان آغاز فعالیت ایستگاه راه آهن مشهد یک رکورد محسوب می شود.
وی بیان کرد: بالاترین میزان ثبت جابه جایی مسافر از طریق شبکه ریلی کشور در مسیر مشهد مربوط به سال ۱۴۰۱ و به میزان ۱۵ میلیون و ۷۰۰ هزار مسافر بوده است.
باید توجه داشت این روند رو به رشد و رکوردشکنی در جابه جایی مسافر هر ماهه تداوم دارد با این حال مردم از کمبود ناوگان مسافربری در مسیر مشهد چه در روزهای اوج سفر مانند نوروز و مناسبت های ماه های محرم و صفر و چه در روزهای عادی سال گلایه مند هستند.
البته به نظر می رسد در حوزه زیرساخت های ایستگاهی، کمبودی وجود ندارد چنانکه مسوولان راه آهن خراسان اعلام کرده اند؛ ظرفیت زیرساختی برای جا به جایی مسافر در ایستگاه راه آهن مشهد به حدی ارتقا یافته است که می توان سالانه در این ایستگاه به ۱۸ تا ۲۰ میلیون مسافر ریلی خدمت رسانی کرد.
از طرفی خبرها از اجرای طرح ارتقای ظرفیت ایستگاه راه آهن مشهد حکایت دارد و کنکاش خبرنگار ایرنا در جریان بازدید مدیرعامل راه آهن از این ایستگاه مسافری نیز موید همین مطلب است.
کمبود واگن مسافربری
اما باید دید که مشکل اصلی در مسیر افزایش ظرفیت قطارهای مشهد کجاست؟ خبرنگاران گلایه شهروندان از مسوولان خراسان رضوی مبنی بر کمبود ظرفیت ناوگان ریلی در مسیر مشهد را پرسیده اند که در آخرین مورد “یعقوبعلی نظری”، استاندار خراسان رضوی با تایید تلویحی وجود این مشکل در سطح کشور، در پاسخی مختصر گفت: ما بارها موضوع ضرورت افزایش ظرفیت ناوگان ریلی مسیر مشهد را از مسوولان ملی پیگیری کرده ایم و مدام این مطالبه را داریم.
مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی نیز ماه قبل با اشاره به چالش های حمل و نقل ریلی، حوزه مسافری را زیان‌ده دانست و گفت: ۱۴ سال پیش حدود ۲ هزار واگن مسافری در شبکه ریلی وجود داشت که اکنون این رقم به کمتر از یک‌هزار دستگاه کاهش یافته است و ما شبانه‌روز تلاش می کنیم تا حوزه ناوگان را تقویت کنیم.
سیدمیعاد صالحی افزود: حوزه سفر ریلی زیان ده شده و قیمت بلیت‌ها نیز فاصله قابل توجهی با قیمت تمام شده آن دارد و معتقدیم باید مشوق‌های مالی لازم به حوزه مسافری ریلی از سوی دولت پرداخت شود تا اقتصاد حمل و نقل ریلی بتواند مانا و سودده باشد، در غیر این صورت روند فرسایشی ناوگان ریلی مسافری ادامه خواهد یافت.
چاره ای به نام قطار سریع السیر
برای رفع این مشکل که ظاهرا سالهاست گریبان صنعت ریلی کشور را گرفته است، راه انداختن قطار سریع السیر مشهد – تهران یا برقی کردن این مسیر به عنوان چاره اختصاصی برای رفع دغدغه خیل متقاضیان سفر ریلی در مسیر مشهد در دستور کار مسوولان قرار دارد.
حتی مطابق طرح های کلان ملی، پارسال نمایندگان مجلس شورای اسلامی دولت را مکلف به چاره جویی برای ارتقای حمل و نقل ریلی مشهد – تهران کردند و بر این اساس مجلس اجرای طرح راه آهن سریع السیر برای شهرهای پرمسافر و مسیرهای طولانی از جمله مسیر تهران – مشهد را در برنامه هفتم توسعه الزامی کرد.
مطابق ماده ۴۸ لایحه برنامه هفتم توسعه؛ به منظور تحقق سیاست های کلی از جمله رشد اقتصادی، اجرای طرح های عظیم اقتصادی ملی روزآمد و مبتنی بر آینده نگری و تکمیل زنجیره ارزش و جهش اقتصادی، دولت مکلف است چند طرح بزرگ اقتصادی ملی و پیشران را تهیه و ظرف ۶ ماه پس از ابلاغ این قانون به تصویب هیات وزیران برساند.
براین اساس راه اندازی قطار سریع السیر در مسیرهای طولانی و پرمسافر از جمله تهران – مشهد یکی از همین چند طرح تصریح شده در قانون است.
قطار برقی و پرسرعت مشهد – تهران طرحی میان زمین و آسمان
بررسی سابقه این طرح که در دولت های گذشته نیز با نام طرح توسعه خط آهن مشهد – تهران بر سرزبان ها افتاده بود و البته عملی نشد، واقعا ملال آور است.
اردیبهشت پارسال، استاندار خراسان رضوی در گفت وگویی ویدئوکنفرانسی با سفیر ایران در چین و در جمع بندی این نشست اظهار کرده بود: هم‌اکنون مقدمات عملیات اجرای قطار سریع السیر تهران – مشهد فراهم شده و در شُرف عقد قرارداد با کشور چین است.
یعقوبعلی نظری افزود: در سفر بهمن ماه پارسال رییس جمهور به چین، سندهای مختلفی برای توسعه همکاری بیشتر به امضا رسید که در همین چهارچوب چین در ایجاد قطار سریع السیر مشارکت خواهد کرد.
بهمن پارسال اما معاون اجرایی رییس جمهور با اشاره به برنامه دولت سیزدهم برای اجرای طرح قطار سریع‌السیر تهران – مشهد گفت: پیش‌بینی اعتباری این طرح ۲۰ میلیارد دلار است که اکنون این طرح در مرحله طراحی قرار دارد.
محسن منصوری افزود: راه‌اندازی قطار سریع‌السیر در مسیر تهران – مشهد با دستور رییس جمهور در دستور کار قرار گرفته است که به ۲۰ میلیارد دلار تامین مالی نیاز دارد.
وی با اشاره به اینکه این اعتبار در قالب بودجه عمومی کشور تامین‌شدنی نیست، تاکید کرد: با حضور رییس جمهور و مسوولان وزارت راه وشهرسازی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، شرکت راه آهن و وزارت نفت، نشست‌هایی برگزار شد و برای این منظور مجوزی برای برداشت از صندوق توسعه ملی و تهاتر نفت اخذ شد که البته بودجه عمومی‌تر و برای اجرای بعضی حوزه های ریلی دیگر هم قابل استفاده است.
معاون اجرایی رییس جمهور افزود: اکنون شرکت راه آهن به عنوان کارفرما، مذاکرات اولیه را با شرکت‌های مشاور انجام داده است و بازدیدهایی انجام شده و کار در مرحله طراحی است.
خبرها حاکی از آن است که اجرای مسیر ریلی پیشرفته و سریع السیر مشهد – تهران به قرارگاه خاتم الانبیا (ص) واگذار شده اما سردار عبدالرضا عابد، فرمانده این قرارگاه ۱۸ فروردین در سفری به مشهد در جمع خبرنگاران به برخی ناهماهنگی ها میان وزارت راه و طرف چینی قرارداد برای اجرای این طرح ریلی اشاره کرد و گفت: اجرای طرح قطار سریع السیر مشهد – تهران هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است و امید است هر چه سریع تر آغاز شود.
بدیهی است تا زمانی که اجرای طرح خط آهن پرسرعت و برقی مشهد – تهران آغاز نشود، نمی توان دورنمایی از کل طرح ترسیم کرد و در حقیقت می توان گفت این طرح ریلی اکنون میان زمین و آسمان معلق مانده است.
ایرنا