یک اقتصاددان گفت: روی قول‌های رییس سازمان برنامه و بودجه درباره بودجه ۱۴۰۱ خیلی امیدوار نیستم؛ اما اگر بودجه بدون وابستگی به تحریم تدوین شود، معجزه‌ای است که برای مردم «خیر» خواهد بود.
غلامرضا سلامی در کلاب‌هاوس خبرآنلاین با موضوع «اولین بودجه دولت رییسی، بر بستر واقعیت یا گرفتار رویا؟» اظهار داشت: این‌که آقای میرکاظمی گفته است بودجه را بدون کسری می‌بندیم، حرفی است که هر سال دولت‌ها مطرح می‌کنند.
وی افزود: سیستم بودجه‌نویسی ما شفاف نیست. در کشورهای دیگر، کسری بودجه مشخص است و می‌گویند کسری را از چه طریقی مانند انتشار اوراق قرضه و نظایر آن جبران می‌کنند که در رابطه با اوراق هم قانون‌گذار باید مجوز دهد. اوراق قرضه آنها به طور معمول بلندمدت و بالای ۱۰ سال است.
این اقتصاددان تصریح کرد: ما در ایران بودجه را با رقم‌ها و درآمدهای غیرواقعی تدوین می‌کنیم و بعد می‌گوییم کسری نداریم. بعد هم سال که به انتها می‌رسد، می‌بینیم چند صد هزار میلیارد تومان کسری داریم.
سلامی با بیان این‌که دولت با مخارج غیرقابل اجتناب روبه‌رو است، عنوان کرد: ۶۰ تا ۷۵ درصد بودجه جاری صرف پرداخت حقوق و دستمزد شاغلان و بازنشستگان می‌شود. این به غیر از کمک به صندوق‌های بازنشستگی لشکری و کشوری است که بالای ۱۶۰ هزار میلیارد تومان می‌شود.
۴۰ درصد از قدرت خرید کم می‌شود؟
وی با ذکر این نکته که امسال روی این موضوع مانور داده می‌شود که حقوق کارمندان دولت را فقط ۱۰ درصد افزایش می‌دهیم، گفت: قدم اول این کار اشکال دارد. در کشوری که تورم بالای ۵۰ درصد است، چطور می‌شود حقوق کارمندان ۱۰ درصد افزایش یابد و انتظار هم داشته باشیم که صدای کسی هم در نیاید. این باعث ناراحتی شدید می‌شود.
این اقتصاددان افزود: اگر قرار باشد طبقه حقوق‌بگیر تورم ۵۰ درصدی را تحمل کنند و فقط ۱۰ درصد به حقوقشان اضافه شود، یعنی ۴۰ درصد از قدرت خرید آنها برای مصارف روزمره کم می‌شود و این باعث نارضایتی شدید خواهد شد.
سلامی در ادامه گفت: رشد ۸ درصد اقتصاد را سال‌هاست که دولت‌ها وعده می‌دهند، ولی می‌توان گفت در ۱۰ سال اخیر رشدی نداشتیم و برخی سال‌ها با وجود درآمد ارزی خوب، رشد منفی داشته‌ایم. این صحبتها در حد شعار و برای روحیه دادن به مردم است، ولی گوش همه از این حرف‌ها پر است و نمی‌توان با این اعداد و ارقام ذهن مردم را منحرف کرد.
وی با اشاره به تاثیر تحریم‌ها روی اقتصاد، افزود: اگر برجام به نتیجه برسد و تحریم‌ها برداشته شود، یک معنی دارد. اگر تحریم‌ها هم برداشته نشود و شدت بگیرد، باز هم یک سناریوی دیگر است. اگر شرایط کجدار و مریز فعلی را داشته باشیم، یک سناریوی متفاوت می‌طلبد. امیدی وجود ندارد که اگر در مذاکرات وین به نتیجه نرسیم، مجرای فعلی هم باز بماند. فشار زیادی در سال آینده به مردم وارد می‌شود و تورم هم بیشتر خواهد شد.
این اقتصاددان تصریح کرد: این که دولت می‌گوید از بانک مرکزی استقراض نمی‌کنیم، حرف صحیحی نیست. بانک مرکزی هفته گذشته ۲۴ هزار میلیاردها از بانک‌ها اوراق خرید و به آنها پول داد. طلب بانک‌ها از دولت تبدیل به طلب بانک مرکزی از دولت شد و این، همان افزایش پایه پولی است. این ۲۴ هزار میلیارد تومان، پول تازه‌ای است که به سیستم بانکی منتقل شد.
سلامی عنوان کرد: نقدینگی به شدت در یکی دو سال اخیر افزایش یافته و این باعث افزایش تورم می‌شود. انتظار رشد اقتصادی ۸ درصدی در این تورم، دور از انتظار است.
هزینه‌های دولت قابل تامین است؟
وی متذکر شد: ضمن آرزوی موفقیت برای دولت در تامین بودجه، با این اوضاع، راهکاری نمی‌بینیم که دولت منابع خود برای این هزینه سنگین اقتصاد را تامین کند. منابع ما، نفت است که با فشار تحریم به حداقل رسیده است. مالیات، فروش اموال دولتی و اوراق بهادار دولتی هم راه‌های دیگر است.
این اقتصاددان افزود: در خصوص نفت نیز سیاستمداران می‌گویند اقتصاد را به تحریم ارتباط ندهیم. این حرف سیاستمداران است، ولی در عرصه واقعیت اقتصادی، سهم بودجه دولتی از نفت همواره بالا بوده و متاسفانه دولت در دو دهه اخیر تلاشی برای رهایی بودجه از نفت نکرده و وابستگی ما به نفت همچنان پابرجاست.
سلامی با ذکر این نکته که واردات و درآمدهای مالیاتی به نفت مرتبط است، تصریح کرد: اگر ما پول نفت نداشته باشیم، واردات نداریم، پس حقوق گمرکی کمتری می‌گیریم. شرکت‌ها کمتر واردات انجام می‌دهند و تولید کاهش می‌یابد. صنایع ما وابسته به دلار و ارز است و ما نمی‌توانیم مالیات بگیریم.
وی با اشاره به رکود سنگین اقتصاد، گفت: صنعت ساختمان با اقدامات و تصمیمات فعلی، جانی نخواهد داشت. از سوی دیگر، انتظاری نمی‌رود درآمد مالیاتی تامین شود و اگر در یکی دو سال این درآمد تامین شد، برای این بود که جلوی فرارهای مالیاتی از جلوی سیستم بانکی گرفته شد، ولی این نمی‌تواند استمرار داشته باشد. رشد آن متوقف می‌شود.
این اقتصاددان یادآور شد: روی فروش دارایی‌ها خیلی حساب باز کرده‌اند، اما طرح‌های نیمه‌تمام ما ارزش چندانی ندارد که مردم بخرند و سرمایه‌گذاری کنند. در خصوص سهام شرکت‌های دولتی نیز مردم دیگر به بورس اعتماد ندارد. کار بسیار سخت است.
سلامی خاطرنشان کرد: من فرد بدبینی نیستم، ولی روی قول‌های رییس سازمان برنامه و بودجه خیلی امیدوار نیستم. امیدوارم پیش‌بینی آقایان درست از آب دربیاید. اگر بودجه بدون وابستگی به تحریم تدوین شود، معجزه‌ای است که برای مردم «خیر» خواهد بود.