سعید همتی
قریب ۶۰ روز از آغاز دولت سیزدهم می‌گذرد و طی این مدت بار‌ها مقامات غربی از رئیس‌جمهور امریکا گرفته تا وزرای خارجه اروپا همگی از ضرورت آغاز مذاکرات هسته‌ای با طرف ایرانی سخن به میان آورده‌اند و کماکان منتظرند پالس مثبتی از وزیر امور خارجه دولت سیزدهم دریافت کنند تا بر اساس این پالس، شروط تحمیلی و سلطه‌جویانه خود را به‌روز‌رسانی کنند، اما طرف ایرانی در مقابل مواضع متفاوت غربی‌ها که عنصر مشترک آن بر پایه «علاقه‌مندی زایدالوصف به احیای برجام» است، خویشتنداری به خرج داده است و تنها به ضرورت آغاز گفتگو‌های فی‌مابین، البته بدون ذکر تاریخ و به دور از ذوق‌زدگی مرسوم گذشته تأکید کرده است. شاید غربی‌ها عادت کرده‌اند که عطش مذاکره در لحن و بیان طرف ایرانی موج بزند و حالا که مقامات دستگاه دپیلماسی فاقد چنین خصیصه‌ای هستند، تلاش می‌کنند با انتشار اخبار بعضاً جعلی در سطح رسانه‌های بین‌المللی و با طرح اتهامات تکراری گذشته به اصطلاح احساسات بین‌المللی را علیه ایران تحریک کنند.
بازو‌های رسانه‌ای غربی علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران
علاوه بر تکاپوی رسانه‌های بین‌المللی برای ترساندن جامعه بین‌المللی از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بازوی دیگر دستگاه عریض و طویل تبلیغاتی غرب برای معرفی کردن ایران به عنوان کشور مخل صلح و امنیت بین‌المللی است، به طوری که طی روز‌های اخیر رسانه‌های بین‌المللی همراه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به صورت متمرکز روی فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان فعالیت کرده‌اند، به عنوان نمونه روزنامه واشنگتن‌پست در یکی از سرمقاله‌های خود در این باره می‌نویسد: «سه ماه پس از آخرین نشست برای مذاکره پیرامون احیای توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی، هنوز مشخص نیست که آیا این مذاکرات از سر گرفته خواهد شد یا نه و از سرگیری آن چه زمانی خواهد بود یا اینکه چه کسی نماینده دولت جدید ایران در این مذاکرات خواهد بود.» این روزنامه مطرح غربی در ادامه تلاش می‌کند اینگونه القا کند که سطح فعالیت‌های هسته‌ای ایران به مرز هشدار رسیده است؛ «در آغاز، ایران به بالا بردن مقدار و کیفیت غنی‌سازی اورانیومش ادامه داد که برخی کارشناسان را به این نتیجه رساند حالا ایران نسبت به ارزیابی علنی دو‌سه ماه گذشته دولت بایدن، به در اختیار داشتن مواد شکافت‌پذیر کافی برای ساختن یک بمب اتمی نزدیک‌تر شده است!». در ادامه نویسنده مقاله فوق اشاره می‌کند که جمهوری اسلامی ایران طی سالیان اخیر در موضوع بازرسی از فعالیت‌های هسته‌ای خود مناقشاتی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است تا مخاطب به این نتیجه برسد که ارتباط مستقیمی میان محدودیت حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تلاش برای تولید بمب اتم توسط کشورمان وجود دارد.
بورل: از سرگیری مذاکرات وین امری ضروری است
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در رأس هیئتی به منطقه سفر کرده است در گفتگو با شبکه الجزیره تأکید کرد: ازسرگیری مذاکرات وین در خصوص برنامه هسته‌ای ایران امری ضروری است. وی مطرح می‌کند: «ایران به برنامه هسته‌ای خود ادامه می‌دهد، در حالی که مذاکرات وین متوقف شده و زمان در حال پایان یافتن است.» بورل گفت: سقف زمانی برای بازگشت به مذاکرات وین وجود ندارد و باید در اسرع وقت به این مذاکرات برگردیم. به گزارش ایسنا، اتحادیه اروپا پیش از این نیز چندین بار خواستار از سرگیری مذاکرات شده است.
«عطش» با چاشنی تهدید‌های تکراری
امریکایی‌ها نیز همانند اروپا عطش خود را از آغاز مذاکرات هسته‌ای نمی‌توانند پنهان کنند، اما این نیاز ضروری خود را با چاشنی تهدید و تهاجم درهم آمیخته می‌کنند تا ابهت پوشالی خود در عرصه بین‌المللی را نیز همچنان نگه دارند و طرف ایرانی را با یک ابزار تکراری که منسوخ شده نیز است، محک بزنند. آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا که برای شرکت در گفتگو‌های تجاری اروپا- اتحادیه اروپا در پیتسبرگ حضور داشت، گفت: «توپ کماکان در زمین آنهاست، اما نه برای مدت طولانی. فرصت محدودی در این خصوص وجود دارد و این فرصت در حال کوتاه شدن است.»
وزیر خارجه ایالات متحده در ادامه بدون اینکه پاسخ درخور توجهی به این مسئله داشته باشد که چرا طی شش سال گذشته مقامات این کشور به تعهدات برجامی خود عمل نکرده و بار‌ها اصل و مفاد توافقنامه را نقض کرده‌اند، مدعی می‌شود: «جو بایدن» رئیس‌جمهور امریکا نسبت به احیای توافق هسته‌ای اهتمام دارد. در یک مقطع با توجه به پیشرفت‌های ایران، بازگشت صرف به مفاد توافق هسته‌ای برای به دست آوردن مزایای این توافق کافی نخواهد بود.»
مذاکره را نفی نمی‌کنیم، اما برجام نباید هدف ما باشد
ابوالفضل ظهره‌وند، معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در همین باره می‌گوید: «برجام نباید هدف ما باشد، اما مذاکره را نفی نمی‌کنیم. در شرایط فعلی بستن باب مذاکره به صلاح ایران نیست، اما دنبال کردن راهبرد مذاکره برای مذاکره امری خطاست.» وی در ادامه بیان می‌کند: «یکی از مواردی که باید در بحث مذاکرات پیگیری کنیم، شفافیت است. محرمانه بودن پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات وین امری خطاست. هر چقدر مذاکرات شفاف‌تر باشد، همراهی سایر کشور‌ها را جلب خواهیم کرد. امریکایی‌ها برای بازگشت به برجام تمایلی ندارند، ولی اگر به برجام بازگردند، می‌توانند اجماع‌سازی کنند، به همین جهت اگر قرار است مذاکره کنیم، باید حق اجماع را از امریکایی‌ها بگیریم.»
وی در ارتباط با اهداف مذاکرات افزود: «باید با هدف لغو تمامی تحریم‌ها مذاکره کنیم و از طرفی دیگر با بهره‌گیری از فرصت پیوستن به سازمان همکاری‌های شانگ‌های و پیگیری اصلاحات اقتصادی از این وضعیت خارج شویم. یکی از مزایای مذاکره برای ما، فرصت پیام‌رسانی است. باید از فرصت برگزاری نشست‌ها استفاده رسانه‌ای کنیم. در شرایط فعلی شکاف میان گروه‌های آنگلوساکسون و کشور‌های اروپایی در حال زیاد شدن است، اگر قدرتمند بازی کنیم، خود به خود از تفکر تحریم خارج می‌شویم.»
طرد تئوری منسوخ‌شده مذاکره برای مذاکره
همانطور که اشاره شد طرف ایرانی علی‌الظاهر نمی‌خواهد اشتباهات پرتکرار گذشته را که بخشی از آن در بعد ولع بدون قاعده و ضابطه نسبت به مذاکرات با غربی‌ها و پشت یک میز نشستن با آن‌ها بود بار دیگر تکرار کند. غربی‌ها طی هشت سال گذشته بسیاری از محاسبات بنیادین خود را بر اساس عطش طرف ایرانی نسبت به مذاکرات پایه‌گذاری می‌کردند که بر اساس این تلقی بسیاری از خواسته‌های خود را در متن برجام جاسازی کردند و عملاً به هیچ کدام از خواسته‌های طرف ایرانی وقعی ننهادند. حال تغییر محاسبات طرف ایرانی درباره برجام و مذاکرات پیرامون آن تنها با تغییر در مواضع و جهت‌گیری طرف ایرانی امکانپذیر است که طرد تئوری منسوخ‌شده مذاکره برای مذاکره نخستین گام آن می‌تواند باشد./ روزنامه جوان