در بیست و یکمین جلسه کمیسیون حمل و نقل و ترانزیت اتاق مشهد مطرح شد:
راه اندازی خط مستقیم کانتینری بین بندر چابهار و بنادر هندوستان، محور بحث در بیست و یکمین جلسه کمیسیون حمل و نقل و ترانزیت اتاق مشهد بود.
به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «احمد زمانیان»، رئیس این کمیسیون در این نشست عنوان کرد: بخش خصوصی و شرکت‌های فعال در حوزه حمل و نقل بین المللی این استان به دنبال فعال‌سازی ظرفیت‌های موجود در این بخش، تعریف مسیرهای جدید ترانزیتی و رشد آمارها در بخش حمل هستند اما به رغم وجود پتانسیل‌های متعدد، حمایت‌های لازم و کافی از سوی سازمان‌های دولتی متولی در این عرصه صورت نمی‌گیرد.
او به بحث ایجاد خط مستقیم کانتینری بین بندر چابهار و بنادر هندوستان، به عنوان یک ظرفیت مطلوب اشاره کرد و سرمایه گذاری و ورود جدی بخش خصوصی به این حوزه را در گرو حمایت‌های مطلوب و همکاری و تسهیلگری دستگاه‌های مسئول دانست .
زمانیان توضیح داد: مسئله‌ای که در خصوص بندر چابهار برای ما اولویت دارد، حمل یکسره کالا است. این شیوه حمل داری فواید و مزیت‌های فراوانی است و اگر شرایط مطلوب برای حمل یکسره در چابهار ایجاد شود، شاهد رونق یافتن این بندر خواهیم بود.
رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترانزیت اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی ادامه داد: امیدواریم در سال ۱۴۰۱ بندر چابهار از حالت وابستگی خارج شده و شاهد احیای این بندر و ظرفیت‌های آن باشیم. باید پیگیری‌های لازم صورت بگیرد تا جلسات منتج به خروجی‌های مفید و مطلوبی باشد.
وی تاکید کرد: باور داریم که پتانسیل‌های خوبی در بخش حمل و نقل بین المللی و ترانزیتی برای ایران فراهم است که اگر آن‌ها را مغتنم ندانیم، فرصت‌ها را به رقبا باخته‌ایم.
* خراسان‌رضوی، پسکرانه‌ای مطلوب برای بندر چابهار
سپس حسین شهدادی، معاون امور بندری و اقتصادی اداره کل بنادر و دریانوردی استان سیستان‌وبلوچستان به ایراد سخن پرداخت و گفت: ما معتقدیم خراسان‌رضوی و شرق کشور، پسکرانه‌های مطلوبی محسوب می‌شوند که در پیوند با پتانسیل‌های بندر چابهار، می‌توانند یک مسیر ارزشمند حمل و نقلی و ترانزیتی را شکل دهند. به دلیل اهمیت زیادی که خراسان‌رضوی و استان‌های شرق‌کشور دارند، جلسات متعددی با مسئولان متولی در هر خطه در این حوزه برگزار کرده و به نظرخواهی از فعالان بخش خصوصی هر خطه، اقدام کرده‌ایم.
وی اضافه کرد: اقداماتی در راستای توسعه بندر چابهار در فاز اول (زیرساخت و اسکله) صورت گرفته که شامل مواردی همچون ساخت اسکله ۱۷۰۰ متری، لایروبی حوضچه‌ها و کانال‌ها، ساخت موج‌شکن به طول ۱۴۷۰ متر و… می‌باشد. همچنین ظرفیت ایجاد شده پس از افتتاح فاز اول شامل؛ طرح توسعه ۸.۵ میلیون تن، ارتقای عملکرد تخلیه و بارگیری کالا در سال جاری به میزان ۳.۳ میلیون تن و… می‌باشد.
معاونت امور بندری و اقتصادی اداره کل بنادر و دریانوردی سیستان‌وبلوچستان با اشاره به ظرفیت ها ،شاخصها و رویه‌های معمول عملیاتی بندر چابهار بیان کرد: در زمینه شاخصها و پتانسیل‌های عملیاتی چابهار، می‌توان به مواردی همچون ثبت رکورد بارگیری روزانه مواد معدنی با کشتی به میزان ۲۳ هزار و ۵۰۰ تن، تخلیه و حمل یکسره کالای فله از کشتی‌ها به میزان روزانه ۱۳ هزار و ۸۰۰ تن، ثبت رکورد روزانه تخلیه و حمل یکسره ۴۵۰۰ تن کالای کیسه‌ای از یک شناور و ثبت رکورد روزانه تخلیه و حمل یکسره ۱۴ هزار تن کالای فله به مقاصد مصرف اشاره کرد.
شهدادی ضمن بیان تفاوت ظرفیت‌های گوناگون بندر چابهار در قبل و بعد از توسعه، متذکر شد: ظرفیت آبخور بندر چابهار قبل از سال ۹۶، ۹.۳۰ متر بوده که این آمار پس از توسعه به ۱۶.۵ متر ارتقاء یافت. طول اسکله برای پذیرش کشتی‌های سایز بزرگ قبل از توسعه ۶۲۰ متر بوده و پس از توسعه ۲۲۰۰ متر شده‌است. ظرفیت پهلودهی نیز پیش از توسعه ۴۵ هزار تن و بعد از توسعه به ۱۰۰ هزار تن افزایش یافته است.
وی توضیح داد: با تاکیدات موجود مبنی بر توسعه سواحل مکران و در راستای برنامه‌های دولت در رونق اقتصادی محور شرق و کریدور شمال-جنوب، به منظور استفاده بهینه ذی‌نفعان،صاحبان کالا و تاجران از ظرفیت‌های عملیاتی بندر چابهار، صورت جلسه‌ای میان نمایندگان گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی و سازمان بنادر و دریانوردی برگزار و در آن مقرر شد تا گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نسبت به ایجاد سرویس منظم حمل کانتینر با برنامه زمانی تردد ۱۰ الی ۱۵ روز از و به مبدا و مقصد بندر چابهار در مسیر بنادر کشور هند (ناواشیوا و کاندلا) و بندر عباس اقدام نماید.
شهدادی ادامه داد: گروه کشتیرانی باید تمام تلاش خود را در جهت برنامه‌ریزی حمل کانتینرهای سایر خطوط و شرکت‌های کشتیرانی از مبدا و مقصد بندر چابهار به کار گیرد. همچنین این مرجع باید نسبت به تامین کانتینر خالی به منظور حمل کالا از مبدا بندر شهید بهشتی چابهار به مقاصد بنادر هندوستان ( کاندلا، ناواشیوا ) و بالعکس، با کرایه حمل دریایی ۲۰ درصد کمتر از آنچه در مسیر بنادر شهید رجایی و بنادر فوق در هند اعمال می‌گردد، اقدام نماید.
معاونت امور بندری و اقتصادی اداره کل بنادر و دریانوردی سیستان‌وبلوچستان عنوان کرد: سازمان بنادر و دریانوردی نیز باید نسبت به اولویت قرار دادن در پهلودهی، تخلیه و بارگیری شناورهای کانتینری در بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری، برنامه‌ریزی کند.
شهدادی در ادامه گفت: در توافقات انجام شده، تاکید بر آن است که سازمان بنادر و دریانوردی نسبت به اعمال معافیت در پرداخت هزینه‌های جابه‌جایی (شیفتینگ) کشتی‌های کانتینری بین بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری اقدام نماید. همچنین همکاری لازم در خصوص واگذاری محوطه بندری براساس فرایندهای مربوطه، به گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای دپوی اختصاصی کانتینر جهت ارائه خدمات، از دیگر مواردی است که سازمان بنادر و دریانوردی باید نسبت به آن اقدام کند.
وی در خصوص وظایف این سازمان، یادآور شد: این سازمان از طرفی ملزم است مشوق‌های تعرفه‌ای در حقوق، عوارض و هزینه ورود کشتی به اسکله‌های بندر شهید بهشتی را براساس مصوب هیات عامل سازمان بنادر و دریانوردی اعمال نماید.
معاونت امور بندری و اقتصادی اداره کل بنادر و دریانوردی سیستان‌وبلوچستان خاطرنشان کرد: ما به همراه مسئولان مرتبط در این عرصه، در تلاش هستیم تا هزینه انتقال کالا به بندر چابهار را کاهش داده و زیرساخت‌های رونق و توسعه فعالیت‌های ترانزیتی در این بندر را فراهم کنیم. همچنین در نظر داریم که با راه‌اندازی خط ریل کشتیرانی، سرعت انتقال کالا از بندر چابهار را کاهش دهیم.
شهدادی اظهار کرد: ارتباطات میان بخش دولتی و بخش خصوصی باید گسترده‌تر شود. بخش دولتی پذیرای ایده‌ها،پیشنهادات و انتقادات بخش خصوصی در جهت پیشرفت بندر چابهار و افزایش نفوذ آن در بازارهای منطقه می‌باشد.
* سازمان‌های فعال در حوزه ترانزیت به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند
در ادامه ابراهیم عطایی،نایب رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی خراسان رضوی به بیان نکاتی پرداخت و گفت: متاسفانه آمار ترانزیت در کشور ما نسبت به کشورهای همسایه کمتر است و در این حوزه تا حدودی دچار عقب‌افتادگی هستیم. سازمان‌هایی که در امر ترانزیت فعالیت دارند به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند. بخش خصوصی ناتوان شده است و دیگر رمقی برای سرمایه‌گذاری و درگیری با بخش دولتی ندارد. بخش اعظمی از بارهای ترانزیتی شامل کالاهای دولتی مثل ذرت،شکر و… است و فعالیت بخش خصوصی در این عرصه کاهش یافته است.
وی افزود: بهترین مسیر برای فعالیت‌های تجاری در محور هند به روسیه، در ایران واقع شده است و باید امکانات و زیرساخت‌های لازم به اندازه کافی تقویت شود تا هند به همکاری در عرصه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت با ایران متمایل شود.
نایب رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی خراسان رضوی عنوان کرد: سیستان و بلوچستان استانی است که به صورت انحصاری فعالیت می‌کند. بیش از ۲۰ الی ۳۰ کامیون در مرزهای سیستان و بلوچستان قادر به فعالیت نیستند که تمام این کامیون‌ها متعلق به افغانستان است.
* چابهار پتانسیل خوبی برای توسعه و پیشرفت تجارت دارد
سپس یوسف احمدی‌نسب، کشتیران جمهوری اسلامی و رئیس پروژه چابهار نیز پشت تریبون قرار گرفت و گفت: عمده‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه کرده و مورد بررسی قرار دهیم، چیزی است که در مراحل عملیاتی قابلیت اجرایی شدن را دارد. خوشبختانه ما در حوزه عملیاتی روند مطلوبی را پشت‌سر گذاشته‌ایم که جای تشکر از همکاران و مسئولان فعال در این حوزه را دارد.
وی افزود: بندر چابهار از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این بندر باید با نگاه ملی و مسئولیت‌های اجتماعی نگریسته شود. تحریم‌هایی که علیه کشورمان اعمال می‌شد، بخش کشتیرانی را تحت فشار زیادی قرار داد اما تاثیر این تحریم‌ها هیچگاه موجب تضعیف عملکرد حوزه این بخش نشده و با قدرت تمام به فعالیتش ادامه داده است.
وی ادامه داد: چابهار دارای ظرفیت‌های پنهانی است که باید با یک نگاه جدی و مستعد به کشف و استفاده از این ظرفیت‌ها بپردازیم.
احمدی‌نسب متذکر شد: باید بتوانیم کشتی‌هایی که از آسیا حرکت می‌کنند را به سوی چابهار سوق دهیم تا زمینه افزایش تعاملات ایجاد شود. کشتی‌های بزرگ ما که قادر به حمل ۸۰ الی ۱۲۰ تن کالا می‌باشند، سوخت زیادی مصرف می‌کنند و اگر بنا به ایجاد روابط حمل‌ونقلی با هندوستان است، باید زیرساخت های لازم برای ورود کشتی‌های بزرگ تامین شود و آن‌ها را تحت پوشش قرار دهیم. هزینه‌های متعددی همچون کرایه حمل، هزینه‌های بندری و جاده‌ای برای استقبال از چابهار وجود دارد. شایان ذکر است که هزینه‌های دریایی در چابهار ۲۰ درصد کمتر از حمل در بندر عباس می باشد.
وی بیان کرد: از فعالان حوزه تحارت خارجی که با حوزه حمل‌ونقل بین الملی نیز در ارتباط هستند، درخواست داریم تا با توجه به تخفیفاتی که در این عرصه لحاظ شده، همکاری بیشتری برای بهره گیری از ظرفیت بندر چابهار به عمل آورند.
رئیس پروژه چابهار توضیح داد: چابهار پتانسیل وسیع و گسترده‌ای برای توسعه و پیشرفت تجارت دارد. چابهار در واقع بندری راهبردی است که به اقیانوس متصل است و بهترین روش برای اتصال ما به کشورهای آسیا می‌باشد.
این بندر در محور ترانزیتی قرار دارد و از ظرفیت‌های بالقوه‌ای برخوردار است. به بندر چابهار باید از لحاظ فوایدی که در بلندمدت دارد نگریست. از طرفی این بندر اهمیت بسیار زیادی برای استان‌های شرقی کشور خصوصا خراسان‌رضوی دارد.
* لزوم تقویت زیرساخت‌ها در بندر چابهار
قاسم حسینی، عضو هیات مدیره انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی نیز در همین خصوص اظهار کرد: امکانات ویژه‌ای در چابهار فراهم شده و کشتی‌های زیادی وارد این بندر شده‌اند. در خصوص خدمات پشتیبانی و لجستیک نیز ظرفیت های خوبی شکل گرفته و مقرر است تا در سال ۱۴۰۲ چابهار به ایرانشهر متصل شود.
وی افزود: عدم وجود فرودگاه در چابهار یکی از معضلات موجود در این زمینه است. همچنین موضوع ضعیف بودن اینترنت در چابهار نیز از دیگر مشکلاتی است که نیاز به اصلاح و تامین زیرساخت دارد.
عضو هیات مدیره انجمن شرکت های حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی ضمن تاکید بر تقویت زیرساخت‌ها و امکانات موجود در بندر چابهار، متذکر شد: اگر بخواهیم با بندرهای قدرتمند منطقه وارد رقابت شویم در ابتدا باید به تقویت زیرساخت‌ها و امکانات لازم بپردازیم و سپس برای رقابت با سایر بنادر موجود در منطقه برنامه‌ریزی کنیم.
حسینی با نقد به عملکرد بخش دولتی و وجود بعضی ناعدالتی ها در خدمات رسانی به دو بخش خصوصی و دولتی، خاطر نشان کرد: شرکت های خصوصی حوزه حمل و نقل، نیازمند خدمات و پشتیبانی قوی از جانب بخش دولتی هستند اما عمدتا از این ظرفیت بهره ای نمی برند و چه بسا با چالش قوانین دست و پاگیر نیز مواجه می شوند.
* عمل‌گرایی و دوری از شعارزدگی،راه توسعه بندر چابهار است
احمد فرخی، رئیس هیأت مدیره شرکت حمل و نقل بین المللی جهان گردان و عضو این کمیسیون نیز با اشاره به ضعف‌های موجود در منطقه آزاد چابهار و فقدان توجه به کارکرد مناطق آزاد، گفت: مانع زایی قوانین و بعضا ناپایداری آن‌ها، کارآمدی که برای مناطق آزاد تعریف شده را از آن‌ها دریغ کرده است.
وی افزود: در طول چندین سال گذشته عمده سرمایه‌گذارانی که به منطقه چابهار ورود کرده اند، در ایجاد بهره‌وری برای سرمایه‌های خود ناکام بوده اند. بحث تامین زنجیره لجستیک نیز موضوع مهم دیگری است که باید به آن توجه شود. این موضوع دارای ابعاد مختلفی است که شامل بحث راه‌ها،ریل، نوسازی ناوگان و… می‌شود.
این فعال حوزه حمل و نقل متذکر شد: در موضوع دپو و انبار داری قراردادها به صورت BOT ارائه و پیشنهاد می‌شود. برای ایجاد انبارسازی و دپوی کالا، علاقه‌مندی از سوی بخش خصوصی نشان داده نشده است. اگر بخواهیم به طور واقعی به توسعه چابهار کمک کنیم باید قدمی فراتر از شعار دادن برداریم و اقدام عملی در این حوزه انجام بگیرد که به نفع بخش خصوصی فعال در این حوزه باشد.
سپس دشتی ، عضو هیات مدیره انجمن شرکت های حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی، به ایراد سخن پرداخت و بیان کرد: قبل از مطرح شدن هر ایده‌ای، ابتدا باید به توانمندی‌ها و زیرساخت‌های موجود بنگریم. بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذار صورت گرفته از سوی بخش خصوصی در حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت از سوی بخش دولتی متولی، حمایتی دریافت نمی کند. بخش خصوصی درگیری‌های متعددی از جمله مالیات و مشکلات مرتبط به گمرک دارد که این موارد موجب سنگ‌اندازی در فعالیت‌های این حوزه می شود.
وی اضافه کرد: تا زمانی که امنیت در بندر چابهار تامین نشود هیچ سرمایه‌گذاری کارآمدی در این حوزه صورت نخواهد گرفت. سیاست‌های سازمان کشتیرانی نه تنها حمایت‌کننده نیست بلکه با افزایش چشم‌گیر قیمت‌ها برای بخش خصوصی مشکلات جدی رقم می زند.
وی خواستار ساماندهی قیمت ها و پایدارسازی رویه ها در این حوزه شد.
سیدمرتضی قندچی، رئیس هیات مدیره اتحادیه کارگزاران گمرکی خراسان رضوی نیز در همین مورد اظهار کرد: بخش خصوصی به کفایت در بحث سرمایه گذاری خود در حوزه حمل و نقل، به واسطه ناپایداری قوانین ضربه خورده است و دیگر نباید از این حوزه انتظار سرمایه گذاری و فعالیت داشت. تا زمانی که تحول جدی و جامع، با نگاه به همه مشکلات بخش خصوصی در این حوزه رقم نخورد، نمی توان انتظار جذب سرمایه های جدید و بزرگ را داشت.
مجید صباغی ، عضو هیأت مدیره شرکت حمل و نقل بین المللی خاور زمین نیز در این جلسه با ارائه پیشنهادی در جهت رونق یافتن بندر چابهار پرداخت و بیان کرد: خراسان رضوی دارای دو محموله بار معدنی است که یکی از آن‌ها بار سنگ‌آهن و دیگری بار گوگرد است که به سمت بندر عباس حرکت می‌کنند. اگر مسئولان مرتبط بتوانند شرایط خوبی مثل تخفیف‌های مطلوب برای حمل و حرکت این ماشین‌ها به سوی چابهار ایجاد کنند، شاهد استقبال در این حوزه خواهیم بود.