“توریسم غذایی” جاذبه‌ای دل‌انگیز در صنعت گردشگری خراسان رضوی

به گزارش اعتمادساز، صنعت غذا سومین صنعت درآمدزای جهان است که درآمد سالانه آن در ایران تا پیش از شیوع کرونا به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار می رسید و اگرچه ایران در رتبه‌بندی غذای حلال در شمار ۱۰ کشور نخست دنیا نیست اما ظرفیت های بسیاری در این حوزه دارد.

بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) درباره گردشگری غذا، یک مسافر بیش از یک سوم از هزینه سفر خود را صرف غذا و نوشیدنی می‌کند. این نشان‌دهنده اهمیت گردشگری غذا در دنیا است. از سفرهای تفریحی گرفته تا سفرهای کاری و تجاری، غذا و نوشیدنی هیچ‌گاه از سفرها جدا نمی‌شود و در واقع، کشف و شناخت غذاهای جدید همیشه بخشی از انگیزه سفرها بوده است.

گردشگری غذا، تنها به‌ معنای خوردن غذای لذیذ در کشورهای مختلف نیست، بلکه به‌معنای کشف تجربه‌های جدید و معتبر آشپزی، از بهترین رستوران‌های محلی گرفته تا ارزان‌ترین بوفه‌های غذاهای خیابانی است. این شاخه گردشگری تاثیر بسیاری بر رفتار مصرف‌کنندگان دارد؛ تا جایی که ۶۲ درصد از پاسخ‌دهندگان به یک نظرسنجی، عنوان کرده‌اند که پس از امتحان‌کردن غذا و نوشیدنی‌ در خارج از کشور خود، شروع به خریدن آن غذای خارجی در شهر خود می‌کنند.

بر اساس تعریف انجمن جهانی سفر و غذا (World Food Travel Association)، گردشگری غذا (Food Tourism) به‌ معنی سفر برای چشیدن طعم غذاهای یک مقصد با هدف برقراری ارتباطی حسی با آن مقصد است. در واقع گردشگری غذایی که به‌عنوان «گردشگری آشپزی» (Culinary Tourism) نیز شناخته می‌شود، نوعی از سفر کردن است که با تجربه‌های منحصربه‌فردی از خوردن و آشامیدن همراه می‌شود.

گردشگری غذایی، صرفا به‌ معنای غذا خوردن در مکان‌های لوکس و مجلل نیست؛ بلکه بیشتر بر غذا خوردن ماجراجویانه و یادگیری فرهنگ‌های جدید در طول مسیر سفر تمرکز دارد. گردشگری خوراک تجربه‌ای است که در آن، فرد نه‌تنها غذاهای محلی و اصیل یک منطقه را امتحان می‌کند، بلکه با فرهنگ بومی آن نیز آشنا می‌شود.

اهمیت گردشگری غذایی

برای پی بردن به اهمیت گردشگری غذایی همین بس که تا سال ۲۰۲۰، گردشگری غذا تا ۲۵ درصد برای مقاصد، مزیت اقتصادی به همراه داشت، ۵۳ درصد از مسافران تفریحی یک مقصد در واقع گردشگران خوراک هستند و ۶۳ درصد از مسافران نسل هزاره (متولدان ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ میلادی)، به‌دنبال رستوران‌هایی با رعایت مسوولیت‌های اجتماعی هستند.

این آمارها نشان می‌دهد که گردشگری غذا بسیار فراتر از سرگرم‌کردن افراد و چشیدن طعم‌های مختلف غذا و نوشیدنی است. این شاخه گردشگری، مسیری برای ارائه تجربه‌های معنادار به گردشگران است؛ تجربه‌هایی که به‌طور معمول سر راه افراد قرار نمی‌گیرد اما مردم در سفرها به آن‌ها تمایل بیشتری دارند.

بر اساس تعریف انجمن جهانی سفر و غذا (World Food Travel Association)، گردشگری غذا (Food Tourism) به‌ معنی سفر برای چشیدن طعم غذاهای یک مقصد با هدف برقراری ارتباطی حسی با آن مقصد است. از سوی دیگر، انجمن جهانی سفر و غذا معتقد است که گردشگری غذا می‌تواند آگاهی جامعه را نسبت به فرهنگ‌های آشپزی محلی یک مقصد افزایش دهد و از طرفی برای جامعه محلی آن مقصد افتخار آفرین باشد.

این تجربیات و آموخته‌ها، اغلب تاثیرات مثبت و پایداری بر گردشگران دارند؛ به‌طوری که آمارها نشان می‌دهد اغلب افرادی که گردشگری غذایی را تجربه می‌کنند، پس از بازگشت به خانه سعی می‌کنند آموخته‌های خود را در زندگی‌شان بگنجانند.

این آموخته‌ها شامل تجربیات و یادگیری فرهنگ غذایی یک منطقه و تنوع زیستی مقصد است که می‌تواند ارتباط بین مردم و فرهنگ غذایی یک منطقه را افزایش دهد و خاطره‌ای ماندگار و قابل توجهی برای گردشگر ایجاد کند.

اما اهمیت گردشگری غذا فقط بر گردشگران متمرکز نمی‌شود؛ بلکه ارائه یک تجربه توسعه‌یافته و ساختار یافته از گردشگری خوراک می‌تواند برای کل جامعه و محیط زیست مفید باشد.

صنعت غذا در خراسان رضوی

صنعت غذا در استان خراسان رضوی قدمت بسیاری دارد و از باسابقه ترین صنایع این بخش در کشور است، این استان پس از تهران و آذربایجان از نظر گستردگی، حجم و تنوع تولیدات غذایی در جایگاه سوم کشور قرار دارد.

غذاهای سنتی در مشهد و ییلاقات اطراف آن را می توان یکی از ۱۰ جاذبه نخست خراسان رضوی دانست و سالن های غذاخوری متعدد در اطراف حرم مطهر رضوی و مناطق تاریخی و گردشگری این شهر جزو بهترین سالن های غذاخوری شرق کشور هستند.بیش از ۶۰۰ واحد صنعتی در زمینه صنایع غذایی در این استان فعالیت دارند که سهم آن از کل صنایع خراسان رضوی، ۱۳ درصد و ارزش افزوده آنها ۲۲ درصد است، همچنین صنایع غذایی سومین صنعت اشتغالزای بخش صنعت استان به شمار می رود.

بیشتر شرکت‌ های تولیدکننده صنایع غذایی در خراسان رضوی مربوط به بخش خصوصی هستند، یکی از مهمترین ویژگی های صنایع غذایی در استان را می توان دسترسی آسان به مواد اولیه دانست به طوری که محصولات کشاورزی، دامی و باغی با تنوع خوب و گستردگی بسیار در دسترس است.

غذاهای سنتی در مشهد و ییلاقات اطراف آن را می توان یکی از ۱۰ جاذبه نخست خراسان رضوی دانست و سالن های غذاخوری متعدد در اطراف حرم مطهر رضوی و مناطق تاریخی و گردشگری این شهر جزو بهترین سالن های غذاخوری شرق کشور هستند.

 

گردشگری غذا مکمل دیگر انواع گردشگری

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: گردشگری غذا در این استان دارای ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر است که باید از این ظرفیت بهره برد.

سیدجواد موسوی اظهار کرد: تنوع اقلیمی و قومی در ایران باعث شده تا غذاهای ایرانی نیز دارای تنوع زیادی باشد و از هر منطقه با غذاهای سنتی آن منطقه یاد شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: گردشگری غذا به نوعی مکمل دیگر انواع گردشگری‌ها محسوب می‌شود و معروف‌ترین غذاهای ایران شامل چلوکباب، قورمه سبزی، فسنجان، دیزی سنگی، زرشک پلو، لوبیا پلو، خورشت قیمه، آش رشته و شیشلیک است.

وی بیان کرد: شیشلیک شاندیز و شله مشهد از غذاهای ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی کشور هستند که متعلق به استان خراسان رضوی هستند.

غذاها، نمادی از فرهنگ جامعه‌

موسوی با بیان اینکه غذاها نماد فرهنگی جامعه هستند و می‌توان از طریق بسط و ترویج آنها به نوعی فرهنگ را نیز انتقال داد، بیان کرد: چلوکباب از جمله غذاهای تاریخی و قدیمی است و در کنار شیشلیک شاندیز و شله مشهدی در این استان بسیار شناخته شده است.

مدیرکل گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه وجود ظرفیت‌ زیاد در فرهنگ غذایی و پخت و پز خراسان رضوی، می‌تواند برای توسعه گردشگری و افزایش مدت ماندگاری گردشگران در این منطقه نقش موثری داشته باشد، ادامه داد: بسیاری از غذاهای بومی استان در عرصه ملی و بین المللی شناخته شده اند که از آن جمله می‌توان به شله مشهدی و شیشلیک شاندیز اشاره کرد.

وی تاکید کرد: گردشگری غذا فرصت و ظرفیتی نو در عرصه گردشگری است که می‌توان با پر رنگ کردن آن در کنار سایر جذابیت‌های موجود، شمار بیشتری از گردشگران را جذب کرد.

شله مشهدی

شله، یکی از غذاهای سنتی مشهد است که به دلیل به کار بردن انواع حبوبات در پخت آن ارزش غذایی بسیاری دارد. این غذا را در مشهد “شله” می‌گویند و قدمت آن احتمالا به دوران قاجار باز می‌گردد. از آنجا که شله غذایی سنگین محسوب می‌شود می‌توان به عنوان یک غذای کامل از آن استفاده کرد.

این غذا در خانواده آش‌ها قرار دارد و یکی از رایج‌ترین نذری‌هایی است که در مشهد پخت می‌شود و شاید بتوان خوشمزه‌ترین نوع شله را شله مشهدی دانست.

هر چه گوشت به کار رفته در پخت شله بیشتر باشد غذا خوشمزه‌تر می‌شود. همچنین به دلیل وجود حبوبات زیاد، طبخ این نوع شله به زمان زیادی نیاز دارد.

در حالت اصیل، شله با ریختن مقداری قیمه روی آن و همراه با مقداری نان سنگک، پنیر و سبزی عرضه می‌شود. در شهرهای دیگر استان مانند نیشابور یا قوچان دستور پخت شله اندکی تفاوت دارد.

شاندیز، شهر شیشلیک

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی بیان کرد: گردشگرانی که به مشهد می آیند به شهرستان طرقبه – شاندیز نیز توجه ویژه ای دارند و از جاذبه‌های غذایی آن آگاهند.

یوسف بیدخوری گفت: اهمیت غذایی شاندیز برای این گردشگران به حدی است که شهر شاندیز توسط گردشگران داخلی و خارجی بیشتر به نام “شهر شیشلیک” شناخته می‌شود.

وی اظهار کرد: این غذا با قدمتی بیش از ۵۰ ساله و با معرفی مناسب در کشور و عرصه بین‌المللی به عنوان غذای اصلی مورد تقاضای گردشگران محسوب می شود که در سال ۱۳۹۵ در فهرست معنوی به نام شهر شاندیز ثبت ملی شده است.

شیشلیک با قدمتی بیش از ۵۰ سال و با معرفی مناسب در کشور و عرصه بین‌المللی به عنوان غذای اصلی مورد تقاضای گردشگران محسوب می شود که در سال ۱۳۹۵ در فهرست معنوی به نام شهر شاندیز ثبت ملی شده استبیدخوری گفت: در کنار شیشلیک شاندیز، در شهر طرقبه نیز دیزی سنگی، جوجه کباب، کباب لقمه، ماهیچه و چلوگوشت به عنوان غذای اصلی مورد اقبال گردشگران است، همچنین خوراکی هایی مانند بستنی، سمنو و خشکبار طرقبه نیز در میان گردشگران تقاضای بسیاری دارد.

غذا، جاذبه‌ای به یادماندنی

بیدخوری مزایای گردشگری غذا را بسیار دانست و بیان کرد: توسعه آگاهی اجتماعی و فرهنگی، ارتباط گردشگران با مقصد در سطوح مختلف جامعه، توزیع و ایجاد درآمد اضافه در زنجیره ارزش محصول و ایجاد فرصت برای اقلیت گروه‌های جامعه از جمله مزایای شاخه گردشگری غذایی است.

معاون گردشگری خراسان رضوی بیان کرد: افزایش تنوع زیستی و حفظ میراث فرهنگی، اشتغال‌زایی و توسعه کارآفرینی، کاهش مهاجرت روستایی، حفظ آداب و رسوم، تاریخ و سنت‌های جامعه محلی و افزایش پراکندگی حضور گردشگران در نقاط مختلف کشور از دیگر مزایای توسعه گردشگری غذاست.

ایرنا