ایستگاه راه‌آهن باری شهید مطهری مشهد که به عقبه و پشتیبان صادرات و ترانزیت ریلی کشور مشهور است، در حاشیه جغرافیایی مشهد، از توجه مسوولان، مردم و رسانه‌ها نیز بی‌بهره مانده است.
به گزارش اعتمادساز، اداره‌کل راه‌آهن خراسان ۲۳ ایستگاه را در شبکه ریلی خود دارد و در حالت عادی روزانه ۷۴ رام قطار مسافربری و حدود ۱۰ رام قطار باری با برنامه ریزی این اداره کل به صورت رفت و برگشت به مقاصد مختلف در کشور تردد دارند.
ایستگاه راه آهن شهید مطهری از مسیر ریلی در ۴۰ کیلومتری مشهد واقع است که تا مرز سرخس با ترکمنستان ۱۵۷ کیلومتر فاصله دارد که سخنان و نگاه خاص مدیران راه آهن کشور بدان از اهمیت و جایگاه ویژه آن حکایت دارد.
فروردین پارسال مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران در جریان سفر رئیس جمهور به خراسان رضوی، با اشتیاق فراوان به خبرنگاران حاضر در این برنامه گفت: توانستیم در سال ۱۴۰۰ با توجه به فعالیت خوب دولت سیزدهم در بخش ترانزیت، رکورد جدیدی برای ترانزیت ۱۰۰ ساله راه آهن ثبت کنیم.
میعاد صالحی افزود: در مجموع سال گذشته (۱۴۰۱) یک میلیون و ۹۱۳ هزار تن کالا از طریق شبکه راه آهن با شرکای تجاری ما مبادله شد که این بالاترین رقم در قرن ۱۴ خورشیدی است.
وی گفت: یک میلیون و ۶۹۰ هزار تن، معادل ۹۰ درصد از این مقدار کالای ترانزیتی مربوط به مرز ریلی سرخس در استان خراسان رضوی بوده، که در مسیر کشورهای ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان و در ادامه با چین مبادله شده است.
سرمایه گذاری هزار میلیارد ریالی در ایستگاه راه آهن سرخس
معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین با اشاره به جهش ترانزیت ریلی کشور در سال ۱۴۰۱ از سرمایه گذاری هزار میلیارد ریالی در این منطقه برای توسعه ترانزیت ریلی خبر داده بود.
از طرفی در پنج ماه نخست امسال ۴۰۲ هزار تن کالا از راه آهن خراسان و ایستگاه راه آهن بین المللی سرخس به کشورهای آسیای مرکزی صادر شده است که دست‌کم ۵۵ درصد از این مقدار در ایستگاه راه آهن شهید مطهری بارگیری شده است.
هرچند به علت کاهش قیمت جهانی گوگرد و از رونق افتادن صادرات این محصول از آسیای مرکزی، سهم مرز بین المللی سرخس از ترانزیت ریلی کشور به حدود ۸۰ درصد رسیده است، اما نباید فراموش کرد نقش اصلی برای بارسپاری (ترانشیپمنت) کالای ترانزیتی و صادراتی به و یا از مقصد آسیای مرکزی متعلق به ایستگاه راه آهن شهید مطهری مشهد است.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به جهش ترانزیت ریلی کشور در سال ۱۴۰۱ از سرمایه گذاری هزار میلیارد ریالی در این منطقه برای توسعه ترانزیت ریلی خبر داد. اما واقعیت این است که این ایستگاه باری مهم که در بخش رضویه مشهد و در کیلومتر ۳۵ جاده مشهد- فریمان، در نزدیکی شهرستان فریمان قرار دارد در حاشیه توجه برخی مسوولان و پنهان از دید رسانه ها و مردم قرار دارد.
استاندار خراسان رضوی، شهریور امسال در جریان بازدید از این بارانداز ریلی گفت: ایستگاه راه آهن شهید مطهری به عنوان عقبه مرزهای سرخس و دوغارون خراسان رضوی، پشتیبانی کننده تجارت و ترددهای تجاری از این مرزها است.
یعقوبعلی نظری یادآور شد: تبادلات تجاری و فعالیت های بارگیری و بارسپاری کالا در خطوط ریلی و جاده ای واقع در منطقه فعالیت ایستگاه راه آهن شهید مطهری، عملیات صادرات و ترانزیت کالا از استان تا بنادر جنوبی و شمالی کشور را نیز پوشش می دهد.
ناگفته هایی از اهمیت ایستگاه شهید مطهری
اما در بیان اهمیت این ایستگاه ریلی ناگفته هایی نیز وجود دارد که به دلیل برخی ملاحظات در محافل رسانه ای مطرح نشده است، چنانکه منابع آگاه گفته اند؛ اصولا سوخت مازوت نیروگاه های مشهد و بخش عمده خراسان رضوی از طریق انتقال ناوگان ریلی حامل مازوت به این ایستگاه تامین می شود که عدد ذکر شده ۷۰۰ هزار تن مازوت در سال است.
از طرفی بخش زیادی از کالای اساسی استان نیز در باراندازهای دولتی و بخش خصوصی این ایستگاه تخلیه و بارگیری مجدد می شود و نکته جالب اینکه حجم بالایی از واردات بنزین کشور از یک کشور همسایه به این ایستگاه باری وارد شده و در مواقع ضروری از طریق ناوگان جاده ای در استان خراسان رضوی و استانهای مجاور توزیع می شود.
برای شناخت بهتر جایگاه و همچنین اقدامات عمرانی صورت گرفته در این مجموعه به سخنان مسوولان راه آهن خراسان استناد می کنیم که مدیرکل راه آهن خراسان اظهار داشت: در راستای رونق صادرات ریلی خراسان رضوی، برای توسعه سکوهای این ایستگاه راه‌آهن باری طی ماه های گذشته ۳۰۰ میلیارد ریال هزینه شده است.
مصطفی نصیری ورگ افزود: با اجرای طرح توسعه یاد شده، طول سکوی شماره یک ایستگاه راه آهن شهید مطهری از ۲۵۰ به ۴۵۰ متر افزایش یافت و هم اینک سکوهای یک و ۲ این ایستگاه راه آهن به صورت همزمان ظرفیت تخلیه و بارگیری حدود ۳۰۰ واگن باری را دارند.
وی بیان کرد: هم اکنون ساخت سکوی سوم ایستگاه راه آهن شهید مطهری نیز به طول ۴۵۰ متر و عرض ۱۵ متر در حال انجام است که تا ۲ ماه دیگر به انجام می رسد و ظرفیت بارگیری، تخلیه و بارسپاری (ترانشیپمنت) همزمان کالا در این ایستگاه به ۳۵۰ واگن باری افزایش می یابد.
مدیرکل راه آهن خراسان گفت: ۱۰ «چشمه بار» یا مرکز عمده تخلیه بارگیری کالا و مواد اولیه نیز در این ناحیه ریلی تجهیز شده و از طریق خطوط فرعی و اقتصادی به شبکه ریلی کشور متصل شده است.
نصیری ورگ ادامه داد: از این مراکز عمده تخلیه و بارگیری یک مرکز تخلیه گاز مایع در ایستگاه “سلام” در نزدیکی ایستگاه مطهری، بارانداز ریلی شرکت خصوصی نفت “زال پارس” و ۲ مرکز بارگیری و تخلیه کالای تجاری متعلق به بخش خصوصی در محدوده ایستگاه شهید مطهری واقع شده است که نشان دهنده سرمایه گذاری قابل توجه بخش خصوصی در این محدوده ریلی است.
وی ایستگاه راه آهن باری شهید مطهری را پشتیبان صادرات و ترانزیت ریلی کالا از استان خراسان رضوی و کشور به ترکمنستان و آسیای مرکزی عنوان کرد و گفت: هم اکنون ۷۰ درصد از حجم بارگیری کالای صادراتی به ترکمنستان در این ایستگاه و ۳۰ درصد بقیه در ایستگاه های مشهد، سرخس، تربت حیدریه و بقیه کشور انجام می شود.
رونق توسعه محلی رضویه مشهد
بخشدار “رضویه” مشهد نیز جایگاه این ایستگاه باری را در توسعه منطقه ویژه توصیف کرد و گفت: راه آهن شهید مطهری نقش قابل توجهی در اشتغال ساکنان بومی دارد و بخش عمده کارکنان آن از اهالی منطقه هستند و شماری نیز تاکنون پس از خدمت طولانی در این منطقه بازنشسته شده اند.
حسن کاظمی به جمعیت ۱۶۰ هزار نفری بخش رضویه اشاره کرد و افزود: از توسعه این ایستگاه راه آهن و ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی به این محدوده اقتصادی استقبال می کنیم و بدون شک رونق مجموعه یاد شده نویدبخش ایجاد اشتغال بیشتر برای این بخش است.
اما در بعد ملی اهمیت توسعه این ایستگاه راه آهن بیشتر است، چنانکه استاندار خراسان رضوی در این خصوص اظهار داشت: خراسان رضوی و محدوده فعالیت ایستگاه شهید مطهری در بخش ترانزیت و صادرات کالا در کشور بسیار حائز اهمیت است، چرا که این موقعیت جغرافیایی محل تلاقی گذرگاههای شمال- جنوب و غرب- شرق است.
برنامه ریزی برای ساخت آمادشهر خراسان رضوی
نظری، فعالیت های بارگیری کالا در خطوط ریلی و جاده ای واقع در محدوده فعالیت ایستگاه راه آهن شهید مطهری را مهم خواند و افزود: شهر فرودگاهی امام رضا(ع) قرار است در همین محدوده جغرافیایی ساخته شود و از طرفی “آمادشهر” استان نیز در همین منطقه برپا خواهد شد.
وی اضافه کرد: توسعه و فراهم آوری زیرساخت های لازم در این محدوده به عنوان جغرافیای تاثیرگذار در بخش صادرات، ترانزیت و حمل و نقل ریلی و جاده ای استان در دستور کار قرار دارد و در حال حاضر سرمایه گذاران داخلی و خارجی در این بخش ورود کرده اند.
اما مطالبات ملی از این محدوده، فراتر از اظهارات استاندار خراسان رضوی نظری است، چنانکه مدیرعامل راه آهن و معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: چینی ها هم اکنون تمایل زیادی به ترانزیت کالا از مسیر ریلی ایران دارند و فعال‌سازی حداکثری ایستگاه راه آهن شهید مطهری می تواند زیرساخت لازم برای این جهش ترانزیتی را فراهم کند.
میعاد صالحی ۲ هفته پیش در جریان بازدید از ایستگاه راه آهن مشهد افزود: در جلساتی که با طرف های چینی داشتیم، ظرفیت های ریلی ایران و همچنین بسترهای خیلی مناسبی را که می‌توانیم برای عبور بارهای چین از ایران فراهم کنیم، تشریح کردیم.
استقرار گمرک در ایستگاه مطهری تجارت ریلی کشور را ارتقا می‌دهد
وی ادامه داد: با استقرار گمرک و سایر سازمانهای مرتبط در ایستگاه راه آهن شهید مطهری خراسان رضوی، این مرکز مهم به زودی به بهره برداری خواهد رسید که زمینه‌ساز ارتقای حجم ترانزیت و همچنین صادرات و واردات ریلی از مرز سرخس خواهد شد.
صالحی افزود: افتتاح گمرک کامل در این مجموعه می‌تواند در حجم ترانزیت بار در دالان شمال- جنوب و همچنین شرق به غرب از نقطه مرزی سرخس افزایش مناسبی را ایجاد کند.
مدیرکل راه آهن خراسان رضوی در خصوص تحقق مطالبه مدیرعامل راه آهن کشور نیز گفت: ایستگاه راه آهن شهید مطهری مشهد نیازمند راه اندازی پنجره واحد گمرکی و خدمات حمل و نقلی است و در حال حاضر این اداره کل برای میزبانی از همه دستگاه های خدمت رسان و متولی حوزه حمل و نقل بین المللی در این ایستگاه آمادگی دارد.
نصیری ورگ افزود: هم اینک راه آهن مکانی با زیربنای هزار و ۲۰۰ مترمربع را برای استقرار کامل اداره گمرک و سایر دستگاه های متولی در حوزه صادرات و ترانزیت در این ایستگاه لجستیکی فراهم کرده است.
وی ادامه داد: برخی از فعالیت های گمرکی در این ایستگاه باری انجام می شود اما برای فعالیت کامل این امور نیازمند استقرار کامل همه بخش ها و ادارات مرتبط با امور تجاری و صادرات در ساختمان واحدی به عنوان” پنجره واحد” هستیم.
افتتاح گمرک کامل در این مجموعه می‌تواند در حجم ترانزیت بار در کریدور شمال- جنوب و همچنین شرق به غرب از نقطه مرزی سرخس افزایش مناسبی را ایجاد کند.
تامین زیرساختهای گمرکی مناسب و ایجاد پنجره واحد متشکل از ادارات دخیل در حمل و نقل بین المللی، تردد واگن های ترانزیتی و صادراتی در مسیر ایران با آسیای مرکزی و چین و حتی ترکیه در اروپا و انتقال کالای آسیای مرکزی به بنادر جنوبی کشور را تسهیل می کند.
تجریه نه چندان موفق استقرار ۲۴ ساعته گمرک در مرزهای زمینی دوغارون و سرخس خراسان رضوی، دورنمای نه چندان روشنی از تحقق مطالبات ملی برای تسهیل‌گری تردد کالای تجاری از این ایستگاه ریلی را در ذهن ترسیم می کند با این حال خبرنگاران پیگیر تحقق بودجه هزار میلیارد ریالی برای توسعه ایستگاه بین المللی راه آهن سرخس و راه اندازی پنجره واحد اداری در ایستگاه راه آهن شهید مطهری هستند.
ایرنا