سینگال مثبت دولت رئیسی برای مذاکره مستقیم با آمریکا انتقادهای زیادی از طرف سیاستمداران را در پی داشت.
مذاکره با آمریکا مباح شد!
به گزارش دنیای اقتصاد، چهارم بهمن ماه بود که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه درباره آخرین وضعیت مذاکرات وین گفت؛ «امروز در نقطه ای قرار داریم که باید نتیجه کار کمیته های سه گانه را در یک تعامل سیاسی با همه طرف ها مورد توجه قرار دهیم و تصمیم بگیریم که چه چیزی در مقابل چه چیزی اتفاق می افتاد. در عین حال طرف آمریکایی از طرق مختلف پیام هایی را به ما می دهد که خواهان سطحی از مذاکرات مستقیم با ایران است. مذاکرات ما با ۱+۴ به طور مستقیم است و مذاکرات با آمریکا از طریق non paper و آقای مورا و یکی دو کشور عضو برجام در وین است. از این رو اینکه بعضا در برخی از کانال‌های مجازی منتشر می شود که ایرانی ها در حال مذاکره مستقیم با آمریکا هستند، صحت ندارد اما در عین حال اگر در روند مذاکرات به مرحله ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه اش این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با آمریکایی ها داشته باشیم این را هم نادیده نخواهیم گرفت.»
هنوز ساعتی از اظهارات مرد شماره یک دیپلماسی دولت رئیسی نگذشته بود که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز با استقبال مشروط از مذاکرات ایران و آمریکا نوشت:« تاکنون ارتباط با هیئت امریکایی حاضر در وین با مبادله نوشتار غیر رسمی انجام شده و نیازی به بیش از این نیز نبوده و نخواهد بود. این روش ارتباطی تنها زمانی با روش های دیگر جایگزین می شود که توافق خوب در دسترس باشد.»
با این حال بمب خبری درباره مذاکرات ایران و آمریکا را ابراهیم رئیسی منفجر کرد. هرچند که او باز هم از پاسخ روشن و واضح درباره مذاکره با آمریکا طفره رفت اما در گفتگوی تلویزیونی خود با بیان اینکه تاکنون مذاکره‌ای با آمریکایی‌ها صورت نگرفته است، گفت: در صورتی که طرف‌های مقابل آماده باشند که تحریمهای ظالمانه علیه ملت ایران را بردارند جا برای هرگونه توافق وجود دارد. او با این اظهارات بر گفته های وزیر خارجه مهر تایید زد.
مذاکره با آمریکا مباح شد!
این مواضع درحالی از سوی دولت جدید مطرح می شود که حسن روحانی و دولت او بارها به دلیل مذاکره با آمریکا دور میز مذاکرات هسته ای و امضای برجام مورد انتقاد و حتی تهدید مخالفان و منتقدان خود قرار گرفته بود. مانند راهپیمایی ۱۳ آبان سال ۹۷ در شهر قم، که تعداد اندکی از حاضران در راهپیمایی با بلند کردن پلاکاردهایی پیام هشدار آمیز «ای آنکه مذاکره شعارت/ استخر فرح در انتظارت » را به رئیس جمهور روحانی یادآوری کردند.
بر همین اساس، هرچند که سینگال مثبت دولت رئیسی برای مذاکره مستقیم با آمریکا با استقبال اهالی سیاست رو به رو شد اما، این انتقاد را هم درپی داشت که چطور روحانی و ظریف که می خواستند مذاکره کنند، فعل شان حرام بود و امروز اگر رئیسی و باقری بخواهند مذاکره کنند فعل شان حلال است.
علی مطهری در واکنش به احتمال مذاکره مستقیم ایران و آمریکا گفت:« خوشبختانه در دولت جدید برخی اموری که در دولت قبلی ممنوع بود مباح شده است، از آن جمله اصل مذاکره و خصوصاً نوع مستقیم آن. ولی ما خوشحالیم که چنین رویکردی به نفع ملت پیدا شده است. من یک سال پیش گفتم اینها وقتی خودشان روی کار بیایند مسئله برجام و اف‌ای‌تی‌اف و مانند اینها را حل می‌کنند.»
غلامرضا نوری، نماینده بستان‌آباد در مجلس یازدهم، هم در کنایه ای به مخالفان مذاکره در دولت روحانی گفته بود؛«به نفع ماست که ارتباطات مستقیم را داشته باشیم و با این‌گونه ارتباطات، خیلی زودتر می‌توانیم به منافع ملی خود دست پیدا کنیم. معنی مقاومت این نیست که با دنیا ارتباط نداشته باشیم یا همیشه سختی‌ها را بر خود روا داریم. قبلاً بعضی افراد، ژست‌های زیادی می‌گرفتند و به دنبال اهداف انتخاباتی، جناحی و موضواعاتی از این دست بودند اما الان همان موضوعات در حال افشاگری و ثابت شدن است، چون اگر اینها اعتقادی بودند الان هم باید حضور پیدا می‌کردند، ولی غیب شده و نیستند و خرده به تیم مذاکره‌کننده فعلی نمی‌گیرند. ما از نبود تفکر این افراد، خدا را شکر می‌کنیم و از آنها تشکر می‌کنیم که نیستند. »
در این میان، فریدون عباسی، رئیس سابق انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که به چه علت مخالفان برجام امروز حامیان تیم مذاکره کننده در وین شده اند، توپ را در زمین دولتمردان سابق انداخته و می گوید؛«مخالفان برجام هنوز مخالف هستند چراکه برجام متن خوبی نبود ما محدودیت ها را پذیرفتیم که مسئله حل شود ولی حل نشد همان موقع من که مخالف برجام بودم می گفتم که متن اشکال دارد ولی از ما قبول نمی کردند. به ما می گفتند «بیسواد »و«تندرو» در حالیکه ما معتقد بودیم متن بین المللی باید مسائل روابط و حقوق بین الملل را درست دیده باشد یا ما اگر تکلیفی می پذیریم باید از حقوق مان بهره مند باشیم.»
کیهان باز هم ساز مخالف زد
در این میان اما روزنامه کیهان به مدیر مسئولی حسین شریعتمداری با اظهارات وزیر خارجه و دبیر شورای عالی مخالفت کرد و در گزارشی نوشت:« اکنون این پرسش از آقایان امیرعبداللهیان و شمخانی در میان است که چرا و با کدام تحلیل منطقی و قابل قبول از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا سخن می‌گوئید؟! و کدام بخش از صورت‌مسئله نا‌مشخص است که روشن شدن آن به مذاکره، آن‌هم مذاکره مستقیم با آمریکا نیاز دارد؟! تحریمهای برجامی و تحریمهای دیگر نظیر تحریمهای آیسا، سیسادا، ویزا، کاتسا و … مشخص است. بنابراین مذاکره مستقیم برای چیست و چه ضرورتی دارد؟! ممکن است بفرمائید که باید نظر آمریکا نیز گرفته شود، که باید گفت مگر جناب امیرعبداللهیان نمی‌فرمایند که «طرف آمریکایی تاکنون به صورت Non paper (نوشته غیر رسمی) پیشنهادات خودش را در موضوعات فنی به ایران ارائه کرده است؟» بنابراین نظر آمریکا را دارید. مذاکره مستقیم برای چیست؟!»
مخالفت شریعتمداری هم با واکنش هایی رو به رو شد؛ چناچه که احمدی زید آبادی در یادداشتی نوشت:« مذاکرۀ مستقیمِ مقام‌های جمهوری اسلامی با آمریکا که رهبری نظام نیز در ۱۹ دی تلویحاً جواز آن را صادر کرد، در روزهای آتی بسیار محتمل است و اگر کیهان و همراهانش بخواهند با همین دست فرمانِ کنونی ادامه دهند، قاعدتاً باید به زودی در جایگاه اپوزیسیون دولت و بلکه نظام قرار گیرند!
در واقع کسانی مانند آقای امیرعبداللهیان که اینک در مقامِ اجرایی، انبوه فشارها و مشکلات را به طور ملموس حس می‌کنند، حتماً در همین چند ماه متوجه شده‌اند که “رهنمود”های مدیر مسئول کیهان و افراد همفکر او، تا چه اندازه تخیلی و پا در هوا و منفک از واقعیات پیش روی کشور است و با این ریسمان نه می‌توان از ارتفاعی بالا رفت و نه حتی وارد چاهی شد!»
سعید شریعتی هم گفت؛«برخی همچون شریعتمدای فکر می‌کنند مذاکره با غرب خصوصا ایالات متحده آمریکا خط قرمز است اما شرایط نشان داده اینطور نیست و حتی تعامل با آمریکا هم امکان‌پذیر است. در دیداری که رهبری با مردم قم در دی ماه داشتند تاکید کردند اگر نیاز باشد تعامل و مذاکره هم صورت خواهد گرفت.»
ایران وارد مذاکره مستقیم با آمریکا شد؟
با وجود کشمکش های سیاسیون درباره مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا، محمود عباس‌زاده، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، صبح امروز با بیان اینکه اعضای کمیسیون روز گذشته جلسه فوق‌العاده‌ای با علی باقری ـ رئیس تیم مذاکره با اعضای ۱+۴ ـ داشتند، گفت: در این جلسه باقری درباره روند مذاکرات گزارشی را ارائه کرد و به سؤالات مطرح‌شده از سوی نمایندگان نیز پاسخ داد.
وی با ابراز “در این جلسه رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی، روند مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد و بر حسن‌نیت و جدیت جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد”، افزود: باقری اعلام کرد که “تابه‌حال هیچ گفتگوی مستقیمی با آمریکایی‌ها نداشته‌ایم”.
نماینده مشکین‌شهر در مجلس تصریح کرد: بر اساس آنچه از مباحث مطروحه در این جلسه می‌توان جمع‌بندی کرد این است که در شرایط موجود اساساً نتیجه‌داشتن و مابه‌ازای عینی مذاکره مستقیم با آمریکا روشن نیست.
* در متن زیر واکنش سیاستمداران به احتمال مذاکره ایران و آمریکا آمده است؛ ( جدول بر اساس حروف الفبا است.)
جواد آرین منش/ نماینده سابق مجلس
بحث ضرورت مذاکره مستقیم با آمریکا از سال‌های دور مطرح بوده و مخالفین و موافقین جدی هم داشته است، اما من معتقدم که اگر منافع ملی در گرو مذاکره با هر کشوری باشد، طبیعتا مانند تمامی کشورهای دیگر، باید منافع ملی را بر هر چیزی ترجیح داد و طبیعتا اگر مذاکره مستقیم با آمریکا راهگشا باشد، باید از آن استقبال کرد.
علی بیگدلی/ تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل
* ایران علی‌رغم همه تلاش‌هایی که برای بی نیازی از برجام صورت داده و علی رغم همه مخالفت‌ها با مذاکره، حالا می‌بیند که چاره‌ای جز همراهی برای احیای توافق هسته‌ای ندارد و تنها تلاش شد تا این حلقه گل پیروزی بر گردن دولت حسن روحانی انداخته نشود و خودشان عامل رفع این مشکل باشند چرا که هیچ چیز نسبت به پایان دور ششم تغییر نکرده است و همچنان تاکید بر بازگشت به تمامی الزامات توافق سال ۲۰۱۵ شامل بازگشت به غنی سازی ۳.۶۷ و عدم استفاده از سانتریفیوژهای نسل‌های بالاتر وجود دارد.
* اکنون مشخص شده که ایران از بسیاری از خواسته‌های نخست و حداکثری که در ابتدای دور هفتم مطرح کرده بود عقب‌نشینی کرده، کمااینکه ما پیش از این هم اعلام کرده بودیم که این خواست‌ها محقق نخواد شد.
جلال جلالی زاده/ فعال سیاسی اصلاح طلب
* ایران و آمریکا باید پیش از اینها وارد مذاکره مستقیم می‌شدند زیرا وقتی دو کشور با هم مشکل دارند باید بنشینند و مشکلاتشان را بیان کنند و اگر چنین نشود کشورهای دیگر به واسطه مذاکرات غیرمستقیم نفع خود را می‌برند.
* ادامه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا خواه به وسیله روس‌ها باشد یا هر کشور دیگری به ضرر ایران است و ایران هم امروز می‌داند که نمیتواند در ارتباط با کشورهایی مانند کوبا، کره شمالی یا ونزوئلا مشکلات اقتصادی‌اش را حل کند. یک زمانی اصولگرایان از مذاکره با آمریکا تابویی ساخته بودند و لجاجت می‌کردند و حتی دست‌وپای دولت روحانی را بسته بودند. آنها امروز جواب دهند که از این لجاجت‌ها چه چیزی نصیب ملت ایران شد؟
احمد زید آبادی/ روزنامه نگار اصلاح طلب
* مذاکرۀ مستقیمِ مقام‌های جمهوری اسلامی با آمریکا که رهبری نظام نیز در ۱۹ دی تلویحاً جواز آن را صادر کرد، در روزهای آتی بسیار محتمل است و اگر کیهان و همراهانش بخواهند با همین دست فرمانِ کنونی ادامه دهند، قاعدتاً باید به زودی در جایگاه اپوزیسیون دولت و بلکه نظام قرار گیرند!
* در واقع کسانی مانند آقای امیرعبداللهیان که اینک در مقامِ اجرایی، انبوه فشارها و مشکلات را به طور ملموس حس می‌کنند، حتماً در همین چند ماه متوجه شده‌اند که “رهنمود”های مدیر مسئول کیهان و افراد همفکر او، تا چه اندازه تخیلی و پا در هوا و منفک از واقعیات پیش روی کشور است و با این ریسمان نه می‌توان از ارتفاعی بالا رفت و نه حتی وارد چاهی شد!
سعید شریعتی/ فعال سیاسی اصلاح طلب
* برخی همچون شریعتمدای فکر می‌کنند مذاکره با غرب خصوصا ایالات متحده آمریکا خط قرمز است اما شرایط نشان داده اینطور نیست و حتی تعامل با آمریکا هم امکان‌پذیر است. در دیداری که رهبری با مردم قم در دی ماه داشتند تاکید کردند اگر نیاز باشد تعامل و مذاکره هم صورت خواهد گرفت.
*برخی برای خودشان مذاکرات را تابو کرده‌اند چرا که با مذاکره تمام مقدساتشان فرو می‌پاشد، تندروها سه دسته هستند که نمی‌خواهند تعامل و مذاکره‌ای با ایران صورت بگیرد. گروه اول گروهی هستند که برخلاف خواسته و نظر نظام نمی‌خواهند تعاملی برقرار شود و می‌خواهند تحریم‌ها کمامان باقی بماند، این دسته کاسبان تحریم هستند و از خون مردم تغذیه می‌کنند لذا در مقابل هرگونه رفع تحریمی چوب لای چرخ دولت می‌گذارند. دسته دوم کسانی هستند که بر اساس دولت‌ها نظرشان نسبت به مذاکره تغییر می‌کند. مثلا اگر روحانی و ظریف بخواهند مذاکره کنند، حرام است و نتیجه آن نفوذ و ساخت گاندو است، اما اگر رئیسی و باقری بخواهند مذاکره کنند حلال است و باید صورت بگیرد! خب با اینها نیز کاری نداریم چرا که بادهای موسمی هستند و می‌توان به آنها خرده گرفت که چرا چوب لای چرخ می‌گذاشتید، اما فعلا نیازی نیست مته به خشخاش گذاشت.
*{ با اشاره به دسته سوم تندروها}: دسته سوم گروهی هستند که باورشان شده بود که نظام ممکن است مذاکره را حرام بداند و حالا اگر این اتفاق رخ دهد، باورهای ایمانی آنها تخریب می‌شود.
فریدون عباسی/ رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی و نماینده فعلی مجلس
* وقتی ما اقتدار داشته باشیم مشکلی در مذاکره مستقیم با آمریکا نیست یعنی آمریکا ما را به عنوان قدرت جهانی بپذیرد اگر این مسئله در مخیله آمریکایی ها بیاید که ایران قدرت جهانی است با ما مثل روسیه ،چین و سایر کشورهای که مذاکره می کنند مذاکره کنند بر مبنای اینکه ما چگونه باهم تعامل داشته باشیم ولی اگر بخواهد به عنوان کشوری با موضع استکباری بیایند ما را در معادلات بین المللی رقمی حساب نکند اصلا صلاح نیست که با آنها وارد مذاکره شویم باید درک آنها از قدرت جمهوری اسلامی ایران تغییر کند.
*{ در پاسخ به این پرسش که به چه علت مخالفان برجام امروز حامیان تیم مذاکره کننده در وین شده اند}: مخالفان برجام هنوز مخالف هستند چراکه برجام متن خوبی نبود ما محدودیت ها را پذیرفتیم که مسئله حل شود ولی حل نشد همان موقع من که مخالف برجام بودم می گفتم که متن اشکال دارد ولی از ما قبول نمی کردند. به ما می گفتند «بیسواد »و«تندرو» در حالیکه ما معتقد بودیم متن بین المللی باید مسائل روابط و حقوق بین الملل را درست دیده باشد یا ما اگر تکلیفی می پذیریم باید از حقوق مان بهره مند باشیم.
کیهان
اکنون این پرسش از آقایان امیرعبداللهیان و شمخانی در میان است که چرا و با کدام تحلیل منطقی و قابل قبول از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا سخن می‌گوئید؟! و کدام بخش از صورت‌مسئله نا‌مشخص است که روشن شدن آن به مذاکره، آن‌هم مذاکره مستقیم با آمریکا نیاز دارد؟! تحریمهای برجامی و تحریمهای دیگر نظیر تحریمهای آیسا، سیسادا، ویزا، کاتسا و … مشخص است. بنابراین مذاکره مستقیم برای چیست و چه ضرورتی دارد؟! ممکن است بفرمائید که باید نظر آمریکا نیز گرفته شود، که باید گفت مگر جناب امیرعبداللهیان نمی‌فرمایند که «طرف آمریکایی تاکنون به صورت Non paper (نوشته غیر رسمی) پیشنهادات خودش را در موضوعات فنی به ایران ارائه کرده است؟» بنابراین نظر آمریکا را دارید. مذاکره مستقیم برای چیست؟!
عبدالله گنجی/ روزنامه نگار اصولگرا
نمیدانم مذاکره مستقیم با آمریکا گمانه زنی است یا تاکتیک اگر قرار است صورت گیرد نباید در قالب ۵+۱ بلکه دوجانبه باشد. حضور آمریکا در جمع به معنی بازگشت آمریکا به برجام بدون تضمین عمل به آن است. هدف اصلی آمریکا از بازگشت به برجام استفاده از ظرفیت‌های تنبیهی آن است. چیزی که الان نمیتواند.
علی مطهری/ نماینده ادوار مجلس
* به نظرم توقف حدود هفت ماهه‌ای که در مذاکرات رخ داد و شاید هدف سیاسی داشت چون نگران بودند که توافق در انتخابات ریاست جمهوری اثر بگذارد، به صلاح کشور نبود و ما زمان را از دست دادیم. شاید امروز به خاطر انتخابات مجلس نمایندگان آمریکا که در پیش است دست دولت آمریکا مانند هفت ماه پیش باز نباشد. ولی رویکرد مذاکره مستقیم یک تصمیم درست است و باید زودتر گرفته می‌شد. اما از هرجای ضرر برگردیم منفعت است.
* خوشبختانه در دولت جدید برخی اموری که در دولت قبلی ممنوع بود مباح شده است، از آن جمله اصل مذاکره و خصوصاً نوع مستقیم آن. ولی ما خوشحالیم که چنین رویکردی به نفع ملت پیدا شده است. من یک سال پیش گفتم اینها وقتی خودشان روی کار بیایند مسئله برجام و اف‌ای‌تی‌اف و مانند اینها را حل می‌کنند. اگر دولت دستشان نبود کارشکنی می‌کردند. تناقض در رفتار گروهی که خودشان را انقلابی نامیده‌اند وجود دارد، ولی امروز وقت حساب‌کشی نیست و همه باید دولت را کمک کنیم تا کشور سروسامان بیابد.
عطاءالله مهاجرانی/ وزیر ارشاد دولت اصلاحات
* مذاکره با امریکا، در ماجرای سفر مک فارلین به تهران، حتما به مصلحت و منفعت ملت ایران در شرایط دشوار جنگی بود. برخی افراد افراطی و رادیکال با افشای سفر مک فارلین، در واقع به مصالح ملی آسیب زدند. البته گمان می‌کردند که مصلحند و انقلابی‌اند و از قم نیز حمایت می‌شدند.
* در ماجرای سقوط صدام و نیز در افغانستان، ایران مستقیما در سطوح سیاسی، نظامی و امنیتی با امریکا مذاکره کرد. به عنوان نمونه، وقتی طرف مذاکره ایرانی در گفت‌وگو با مقامات نظامی و امنیتی امریکایی شهید قاسم سلیمانی باشد، چه نکته‌ای یا خرده‌ای بر مذاکرات می‌توان گرفت؟ بدیهی است که مذاکرات نمیتواند بدون اشراف مقامات عالی نظام، به ویژه رهبری صورت گرفته باشد.
* اگر امریکایی‌ها در موقعیتی باشند که اولا تحریمهای غیرقانونی و غیرموجهی را که در زمان ترامپ برقرار شد حذف کنند و بتوانند اطمینان نسبی طرف ایرانی را جلب کنند؛ مذاکره چه ایراد یا اشکالی می‌تواند داشته باشد؟ مذاکره یک پروسه است، نه یک امر ثابت و قطعی. طبیعی است که هر طرف می‌تواند پیشنهادات یا دیدگاه طرف مقابل را نپذیرد. مذاکرات طولانی در تاریخ دیپلماسی، در واقع اسناد و نشانه همین روند است. مذاکرات امیرکبیر در «ارزنة‌الروم» نمونه تاریخی چنین مذاکراتی است.
محمد مهاجری/ روزنامه نگار اصولگرا
از دیروز که آقای امیرعبداللهیان وزیرخارجه اعلام کرد احتمال مذاکره مستقیم با امریکا وجود دارد:
۱- هیچ کس اعلام نکرد کفن می پوشد و به خیابان می آید
۲-هیچ کس شعار نداد: ای آنکه مذاکره شعارت،استخر فرح در انتظارت
۳- هیچ خبری از راهپیمایی طلاب قم به سمت تهران منتشر نشد
۴-هیچ رگ گردنی برافروخته نشد
مهدی نصری/ روزنامه نگار اصولگرا
خبرها حکایت از برداشته شدن منع مذاکره با آمریکا از سوی مقام رهبری برای پیشرفت مذاکرات برجامی و رسیدن به توافق دارد. این اقدام قطعا یک گام به پیش است و باید از آن استقبال کرد و اکنون نباید به سرزنش کسانی پرداخت که مطلق مذاکره با آمریکا را به معنای بی غیرتی و یا بی اطلاعی از سیاست می دانستند و به دولت روحانی اجازه ندادند که همین تصمیم را با تیم مذاکره کننده حرفه ای و زبده خود به پیش ببرد، هر چند لازم است به تحلیل ریشه ها و زمینه هایی پرداخت که منجر به اتخاذ یک ایستار زیانبار در سیاست ورزی شد و سالها منافع ملی را به گروگان گرفت.
غلامرضا نوری/ نماینده مجلس یازدهم
* به نفع ماست که ارتباطات مستقیم را داشته باشیم و با این‌گونه ارتباطات، خیلی زودتر می‌توانیم به منافع ملی خود دست پیدا کنیم. معنی مقاومت این نیست که با دنیا ارتباط نداشته باشیم یا همیشه سختی‌ها را بر خود روا داریم. قبلاً بعضی افراد، ژست‌های زیادی می‌گرفتند و به دنبال اهداف انتخاباتی، جناحی و موضواعاتی از این دست بودند اما الان همان موضوعات در حال افشاگری و ثابت شدن است، چون اگر اینها اعتقادی بودند الان هم باید حضور پیدا می‌کردند، ولی غیب شده و نیستند و خرده به تیم مذاکره‌کننده فعلی نمی‌گیرند. ما از نبود تفکر این افراد، خدا را شکر می‌کنیم و از آنها تشکر می‌کنیم که نیستند. این موضوع نشان‌دهنده این است که آن رفتارها یک هماهنگی سیاسی بود. الان همان اشخاص نیز می‌دانند که مسیر درست همین است که در حال طی کردن آن هستیم.
*{ در پاسخ به اینکه آیا جناح حاکم بر کشور می‌خواست این موضوع به نفع خود تمام شود؟}: مشخص است که برجام به اسم چه شخصی تمام می‌شود. هم ما و هم تاریخ می‌دانیم که چه کسانی برای برجام زحمت کشیدند. با این چیزها نمی‌شود عملکرد دیگران را تصاحب کرد.