قیمت نفت به بالاترین رقم از سال ۲۰۱۴ میلادی رسیده؛ دلیل این افزایش نیز تردید نسبت به عرضه نفت در آینده در واکنش به مسدود شدن یک خط لوله انتقال نفت از عراق به ترکیه همچنین بالا رفتن شمار مبتلایان به سویه امیکرون در جهان است.
به گزارش اعتماد، در دو سال اخیر، بیماری کرونا مهم‌ترین عامل نگرانی در خصوص بازگشت وضعیت اقتصاد جهانی به روزهای پیشین و بدون کووید ۱۹ است. هر تغییر و جهشی در این بیماری مستقیما بر قیمت نفت تاثیر می‌گذارد؛ چراکه بیم آن می‌رود دولت‌ها برای بار چندم محدودیت‌های شدیدی اعمال کنند که در آن صورت قیمت این طلای سیاه نیز در مسیر صعودی قرار خواهد گرفت. در این راستا روز گذشته بهای نفت برنت در رقم ۸۸.۵ دلار در هر بشکه رسید البته که تا ۸۹ دلار نیز بالا رفته بود. گزارش ماه دسامبر اوپک تقویت تقاضا در سال جاری میلادی را پیش‌بینی کرده و از آنجایی که مخاطرات شیوع کرونا همچنان ادامه دارد و خطر تنش‌های شدید در خاورمیانه نیز بالاست، به نظر نمی‌رسد که اوپک به این زودی‌ها به دنبال این باشد که محدودیت در عرضه را کاهش دهد البته که بر اساس پیش‌بینی‌هایش می‌تواند تا میانه سال جاری به تولید پیش از کرونا بازگردد. اما بالا بودن قیمت‌ها به کام اعضای این کارتل نفتی است؛ به خصوص اینکه میانگین ارزش سبد نفتی اوپک در سال گذشته میلادی ۶۹.۸۹ دلار بود که ۶۸.۵ درصد بیشتر از ۴۱.۴ دلار در سال ۲۰۲۰ بود.
افزایش قیمت نفت به بالاترین رقم از سال ۲۰۱۴ و احتمال اینکه حتی به کانال ۱۰۰ دلاری وارد شود، جنبه دیگری دارد و آن یادآوری دورانی است که کشور با وفور درآمدهای نفتی مواجه بود. اختلاف حدود ۳۰ دلاری قیمت فعلی نفت و آنچه در بودجه نوشته شده (در صورت تداوم قیمت‌های فعلی در سال آینده) بیم و امیدی را در کشور ایجاد می‌کند. امید از این جهت که ممکن است وضعیت ارزی کشور بهبود یابد و بیم از آن بعد که مجددا سیاست‌های حمایتی و معیشتی برای قدرت خرید از دست رفته، دوباره به محافل سیاسی کشور بازگردند.
گزارش اوپک چه می‌گوید؟
گزارش‌های اخیر اوپک نیز نشان می‌دهد که این کارتل نفتی در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ سطح تولید خود را افزایش داده که این امر نشان می‌دهد اوپک قرار نیست بازار را به دیگری واگذار کند.
گزارش ماهانه اوپک که ۱۸ ژانویه منتشر شد، نشان می‌دهد که در ماه دسامبر قیمت نفت تمام کشورهای عضو این کارتل نفتی کاهش داشته با این حال متوسط قیمت سبد نفتی اوپک در پایان سال ۲۰۲۱ میلادی نسبت به ۲۰۲۰ بالاتر رفته که این امر نشات گرفته از اعمال محدودیت‌های چند باره به دلیل شیوع سویه‌های جدید از کرونا همچنین کاهش سفرها و تعطیلی برخی خطوط پروازی بوده که در کنار محدودیت عرضه، به نفع افزایش قیمت‌ها عمل کرده است. البته پیش‌بینی کرده که در سال جاری میلادی به دلیل واکسیناسیون گسترده، امیدها برای بازگشت به زندگی پیش از کرونا بیش از پیش قوت خواهد گرفت اگرچه که شناسایی سویه‌های جدید می‌تواند چشم‌انداز در خصوص آینده تقاضای انرژی در جهان را تحت تاثیر قرار دهد. اما به نظر می‌رسد در بهار و تابستان سال جاری سفرها رونق بیشتری گرفته و تقاضا برای سوخت نیز بالا رود؛ با این وجود ریسک سفرهای هوایی همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. بر اساس پیش‌بینی اوپک تقاضا برای نفت در سال جاری به اندازه ۴.۲ میلیون بشکه در روز تقویت می‌شود و به پیش از کرونا که روزی ۱۰۰ میلیون بشکه بوده، باز می‌گردد.
افزایش روزانه ۱۰ میلیون بشکه تقاضا نفت در دو سال
اوپک در بخش دیگری از گزارش خود پیش‌بینی کرده که در سال جاری میلادی متوسط تقاضای نفت به ۱۰۰.۷ میلیون بشکه در روز برسد که حدود ۴.۱۵ میلیون بشکه در روز افزایش نسبت به سال ۲۰۲۱ خواهد داشت. در دو سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ حدود ۱۰ میلیون بشکه نفت به تقاضای روزانه جهان اضافه خواهد شد. حدود ۳۰ میلیون بشکه از تولید نفت را چین، هند و مابقی کشورهای آسیایی تقاضا می‌کنند. همین امر نشان می‌دهد که نرخ رشد اقتصادی این کشورها و به صورت کل منطقه آسیا تا چه میزان می‌تواند بر تقاضای نفت موثر باشد.
در قسمت دیگری از این گزارش به عرضه نفت توسط اوپک در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ نیز اشاره شده که بر اساس آن ۲۵.۶ و ۲۶.۳ میلیون بشکه نفت، عرضه روزانه اوپک بوده؛ از کل این میزان عربستان صعودی در هر دو سال با تولید بیش از ۹ میلیون بشکه نفت، بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک بوده است. عراق نیز با تولید بیش از ۴ میلیون بشکه نفت در روز، دومین تولیدکننده این کارتل نفتی بوده؛ بنابراین پر بیراه نیست که مسدود شدن جریان نفت از عراق به ترکیه به دلیل انفجار خط لوله، نگرانی‌ها در خصوص محدودیت در عرضه را تشدید کند.
با استناد به داده‌های اوپک سه ماه پایانی سال ۲۰۲۱، بهترین سه ماهه از سال ۲۰۲۰ میلادی برای تولیدکنندگان کارتل اوپک بوده؛ چراکه در این مدت تولید نفت به رقم ۲۷.۶ میلیون بشکه نفت در روز رسید که دو میلیون بشکه در روز افزایش داشته است.
بالا رفتن قیمت نفت برای کشور منفعتی دارد؟
بر اساس گزارش اوپک حجم نفت تولیدی کشور افزایش یافته اگرچه که قدری از قیمت نفت سنگین کشور کاسته شده است. با استناد به این داده‌ها قیمت هر بشکه از نفت ایران در آخرین ماه از سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۷۴.۶ دلار بود که ۵.۸ دلار یا ۷.۲ درصد نسبت به نوامبر کاهش داشته که دومین کاهش ماهانه قیمت هر بشکه نفت ایران بوده از سوی دیگر تولید نفت کشور اگرچه در سه ماهه‌های دو تا چهارم سال گذشته میلادی تغییر چندانی نداشته، اما در تمام این مدت بالاتر از سال ۲۰۲۰ بوده؛ متوسط تولید نفت کشور در سال ۲۰۲۰، یک میلیون و ۹۸۸ هزار بشکه بوده که در سال ۲۰۲۱ به دو میلیون و ۴۰۴ هزار بشکه رسیده بود. در بخش دیگری از این گزارش به متوسط قیمت نفت سنگین کشور نیز اشاره شده که در سال ۲۰۲۱ حدود ۷۱.۳ دلار بود که در مقایسه با متوسط قیمت نفت در سال ۲۰۲۰، ۷۲ درصد افزایش داشته است. این قیمت‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد کشور تاثیر می‌گذارد. تاثیر مستقیم آن بر بالا رفتن درآمدهای نفتی است که می‌تواند آورده‌های دولت از این بخش را تحت تاثیر قرار دهد.
دولت در بودجه سال آتی قیمت هر بشکه نفت را ۶۰ دلار و فروش روزانه را نیز یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه پیش‌بینی کرده؛ ۲۶.۲ میلیارد دلار کل آن چیزی که پیش‌بینی می‌شود از محل فروش نفت عاید کشور شود. اگر قیمت نفت برای ۶ ماه در بازه ۸۵ تا ۹۰ دلار باقی بماند، در آن صورت آورده‌های نفتی حدود ۲۰ میلیارد دلار به درآمدهای کشور افزوده می‌شود. اگرچه که این مبلغ می‌تواند بودجه را از حالت انقباضی خارج کند، اما برای کشور مخاطراتی نیز به دنبال خواهد داشت؛ افزایش تکالیف مالی در بودجه همچنین اعطا یا افزایش مبلغ یارانه‌های نقدی از جمله آن مخاطرات است که در نهایت به تورم می‌انجامد.