سهیل ثابت
مذاکرات وین کم‌کم در حال به سرانجام رسیدن است و هوای ابری هفته‌های پیش حاکم بر مذاکرات هتل کوبورگ چند روزی است که آفتابی شده و خبرهای امیدوار کننده‌ای از وین به گوش می‌رسد. آنطور که منابع مطلع نزدیک به دیپلمات‌های غربی می‌گویند مذاکرات در حال نهایی شدن است و کم‌کم باید برای اعلام توافق آماده شد. اما این گفته بدین معنی نیست که همه اختلافات برطرف شده و صرفا نگارش متن سند مشترک مانده است. هنوز هم هستند اختلافاتی که مخصوصا میان ایران و آمریکا حل و فصل نشده است.
از جمله این اختلافات می‌توان به بحث برداشته شدن همه تحریم‌ها، راستی آزمایی و از همه مهم‌تر تضمین برای عدم خروج مجدد آمریکا از توافق اشاره کرد. آنچه مسلم است مذاکرات دور هشتم تفاوت فاحشی با هفت دور قبلی مذاکرات دارد. چرا که در این دور از مذاکرات، به‌رغم دورهای پیشین گفت‌وگوها به دلیل جدیت ایران برای لغو تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه، از سرعت بالاتری برخوردار است و هیات‌های مذاکره‌کننده با برگزاری دیدارهای فشرده، به رایزنی‌های دیپلماتیک خود پرداخته‌اند. مذاکره‌کنندگان در وین از برخی موارد اختلافی موجود در پیش‌نویس متن توافقات عبور کرده‌اند و ایده‌ها، در حال تبدیل شدن به کلمات و جملات هستند.
اما آنچه باقیمانده، موضوعات کلیدی است که به طور ویژه تصمیمات خاص سیاسی را می‌طلبد و واشنگتن باید تصمیمات خود را درباره مسائل باقیمانده و رفع تحریم‌ها اعلام کند. آنطور که در مذاکرات چند جانبه هیأتهای کارشناسی آمده است در پیش‌نویس‌های چهارگانه، یعنی کلیات توافق، جرئیات رفع تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای ایران و تمهیدات اجرایی توافقات پیشرفت‌هایی به دست آمده است و به اذعان دیپلمات‌های حاضر در وین، تا به اینجای کار، مذاکرات در مسیر درست خود قرار دارد. هر چند که طرف‌های غربی تا پیش از این در این دور از مذاکرات تلاش می‌کردند با بازی مقصرنمایی و تعیین ضرب الاجل‌های غیرواقعی، ایران را تحت فشار قرار دهند تا هرگونه توافقی را بپذیرد اما جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده که تنها به دنبال دستیابی به توافقی پایدار و قابل اتکا است و اسیر بازی رسانه‌‌ای غربی‌ها نخواهد شد. لذا غربی‌ها نیز به این نتیجه رسیده‌اند که باید با عزم جدی و بدون شیطنت به مذاکره پرداخته و برای رسیدن به توافق تلاش کنند. امری که به نظر می‌رسد طی روزهای گذشته تحقق یافته و آنطور که اروپایی‌ها می‌گویند توافق در همین نزدیکی‌ها است.
بازگشت به پایتخت‌ها
روز جمعه آخرین دیدارها و رایزنی‌های دو یا چند جانبه میان طرفین حاضر در برجام انجام شد و طبق توافق طرفین؛ مذاکره‌کنندگان برای مشورت‌ها و تصمیم‌گیری‌های سیاسی درباره اقداماتی که ظرف چند روز آینده باید انجام شود، به پایتخت‌ها باز می‌گردند تا تصمیمات اصلی و شاید سخت در پایتخت‌ها گرفته شود. هر چند که وقت صحبت از تصمیم در پایتخت‌ها می‌شود بسیاری تهران و واشنگتن را منظور نظر اصلی می‌گیرند و معتقدند از آنجا که ایران و آمریکا باید با یکدیگر توافق کنند و آمریکا تحریم‌های ایران را بردارد پس تصمیمات بزرگ سیاسی در تهران و واشنگتن اتخاذ خواهد شد و پایتخت‌های اروپایی صرفا نقش هماهنگ کننده را ایفا خواهند نمود. هر چند که تروئیکای اروپایی نیز در این میان بجز نمایندگی آمریکا منافع خود را نیز پیگیری می‌کند. این در حالی است که یک منبع مطلع نزدیک به هیات مذاکره کننده ایران در رابطه با وقفه ایجاد شده در دور هشتم مذاکرات که طولانی‌ترین دور مذاکرات برای احیای برجام تا کنون بوده است، بیان کرده گفت‌وگوها برای حدود یک هفته به منظور مشورت و رایزنی هیات‌ها با پایتخت‌ها متوقف شده است.
این منبع مطلع روند گفت‌وگوها را در مجموع سازنده و رو به جلو خواند و افزود: «اگر طرف‌های مقابل پس از بازگشت از پایتخت‌ها تصمیمات لازم را اتخاذ کنند، امکان حرکت سریع‌تر به سمت توافق وجود دارد.» آنطور که رسانه‌های خارجی هم می‌گویند یک مقام آمریکایی که در جریان این مساله است، اظهارکرده «هیچ‌کس نباید از اینکه ما در حال رسیدن به مرحله نهایی هستیم و نیاز به تصمیم‌گیری سیاسی در زمینه سخت‌ترین مسائل داریم، متعجب شود. به همین دلیل است که همه به پایتخت‌هایشان باز می‌گردند» همه این اظهار نظرها نشان می‌دهد که مذاکرات در حال ورود به «مرحله نهایی» خود است. چنانکه میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در گروه ۱+۴ در توییتی ضمن اعلام خبر توقف کوتاه در دور هشتم مذاکرات برای انجام برخی رایزنی‌ها نوشت: «مذاکرات به سطح پیشرفته‌ای رسیده است که نیازمند تصمیمات سیاسی است. انتظار می‌رود که ادامه دور هشتم هفته آینده ازسرگرفته شود.» با این حال آنطور که انریکه مورا همانگ کننده مذاکرات و نماینده اتحادیه اروپا گفته این دور از مذاکرات یکی از طولانی‌ترین ادوار گفت‌وگوها بوده است. وی در توئیتی با بیان اینکه مذاکره کنندگان برای رایزنی و دریافت دستورالعمل‌ها به پایتخت‌ها باز می‌گردند تصریح کرد «اکنون تصمیمات سیاسی لازم است.» باید دید پس از تعویق مذاکرات و بازگشت طرفین مذاکره به وین و ادامه مذاکرات بالاخره شاهد احیای برجام و اعلام توافق خواهیم بود یا اینکه بازهم احیای برجام دستخوش تغییر و تحولاتی خواهد شد.
بیانیه تروئیکای اروپا
انگلیس، فرانسه و آلمان، سه عضو اروپایی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با انتشار بیانیه‌ای خاطر نشان کردند، مذاکرات وین در حال نزدیک شدن به مراحل نهایی خود است. تروئیکای اروپا در بیانیه‌ای درباره وقفه چند روزه در مذاکرات وین تصریح کرد: ماه ژانویه فشرده‌ترین دوره رایزنی‌ها تا به امروز بوده است. همه می‌دانند که ما در حال نزدیک شدن به مرحله نهایی هستیم که نیازمند تصمیمات سیاسی است. روز جمعه طبق توافق صورت‌گرفته میان هیأتهای مذاکره‌کننده در وین، دور هشتم گفت‌وگوها به مدت حدود یک هفته تنفس خواهد داشت و مذاکره کنندگان به پایتخت‌هایشان باز خواهند گشت. پیش از این، هماهنگ‌کننده مذاکرات وین نیز در توییتی از بازگشت هیات‌های حاضر در مذاکرات وین جهت رایزنی با پایتخت‌هایشان خبر داد.
مرحله نهایی نزدیک است
یک مقام وزارت امورخارجه آمریکا گفت که مذاکرات وین در حال نزدیک شدن به مرحله نهایی است. جالینا پورتر در نشست خبری هفتگی این وزارتخانه در پاسخ به سوالی درباره توقف چند روزه مذاکرات ایران و سایر طرف‌های برجام در وین درباره احیای این توافق خاطر نشان کرد که این رایزنی‌ها به مرحله نهایی نزدیک می‌شود. وی تصریح کرد: همان‌طور که می‌دانید راب مالی نماینده ویژه دولت در امور ایران نیز در حال بازگشت به واشنگتن است. همه طرف‌ها با پایتخت‌هایشان بازگشته‌اند تا در این مرحله مشورت‌های لازم را انجام دهند. در حال حاضر نیز من بیش از این نمی‌توانم اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهم./آرمان ملی