عبدالباری عطوان
تحلیلگر مشهور جهان عرب
چرا رئیس جمهور ایران مسکو را برای اولین سفر خارجی خود انتخاب کرد؟ توافق‌های احتمالی در این سفر کدام است و چرا میزان نگرانی آمریکا و اسرائیل در مورد آن افزایش یافته؟
اینکه ابراهیم رئیسی روسیه را برای اولین سفر خارجی خود از زمان انتخابش بعنوان رئیس جمهوری ایران برگزیده، در دو عرف سیاسی و دیپلماتیک معنا دارد که حاکی از میزان تمایل وی برای تحکیم روابط استراتژیک با روسیه، در جایگاه یک دولت بزرگ در تمام سطوح است.
زمان بندی این سفر، همزمان شد با نزدیکی مذاکرات وین در مورد رسیدن توافق هسته‌ای ایران به پایان آن و افزایش اختلافات روسیه و آمریکا در مورد اوکراین و رسیدن این اختلاف به مرحله نزدیکی انفجار، بالا گرفتن تهدیدات اسرائیل برای هدف گرفتن تاسیسات هسته‌ای ایران و حالت هرج و مرج و نبود استقراری که پس از شکست آمریکا، بر افغانستان سایه انداخته است. این امور، اهمیت خاصی به گفتگو‌های رئیس جمهور ایران و هیئت همراه آن، با روس‌ها و در رأس انها، ولادیمیر پوتین می‌دهد و پیش بینی می‌شود که همکاری بین این دو، در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی باشد.
رئیس جمهور روسیه از طبیعت قدرت و عمق روابط بین دو کشور آگاه است، از این رو در صحبت‌های خود کمی قبل از دیدار با رئیسی تصریح کرد که همکاری مستحکمی در سطح بین المللی داریم، همانطور که تلاش‌های ما تا حد زیادی به دولت سوریه کمک کرد تا از تهدیدات مربوط به تروریسم عبور کند. وی افزود: می‌خواهیم از مواضع رئیس جمهور ایران در مورد تحولات جدید در افغانستان و همچنین توافق هسته‌ای بین ایران و دولت‌های بزرگ، مطلع شویم.
اما رئیس جمهور ایران تاکید کرد که طرحی را برای همکاری استراتژیک ۲۰ ساله بین دو کشور، به روسیه ارائه می‌کنیم، امری که ما را به یاد سند همکاری تجاری و استراتژیک بین ایران و چین می‌اندازد، که ارزش اولیه آن ۴۵۰ میلیارد دلار است.
تفاصیل دیدار بین روسای جمهور ایران و روسیه، پیچیده و پنهان است، اما می‌توان پیش بینی کرد که نشست مذکور، منجر به توافق‌هایی بین آن‌ها در مورد مسائل سوریه، عراق، چگونگی اخراج نیرو‌های آمریکایی از این دو کشور، توقف حملات اسرائیل به اهداف ایران در عمق سوریه و حمایت روسیه از موضع ایران در مذاکرات هسته‌ای وین، بویژه در مورد پایان دادن به تحریم‌های آمریکا باشد.
بعید نیست که توافق در مورد خرید سامانه‌های اس ۴۰۰ روسیه، یا ساخت آن در ایران- درست مانند توافق روسی ترکی مشابهی که وجود دارد- از دیگر موضوعات مهم در این سفر باشد. آنچه باعث می‌شود در این باره صحبت کنیم، اظهارات سفیر ایران در مسکو، کاظم جلالی در این باره است که گفتگو در مورد توافق همکاری نظامی امری است که در صدر دستور کار این سفر قرار دارد.
در پایان می‌گوییم طرف‌های متعددی این سفر و نتایج آن را به دقت تحت نظر دارند، بخصوص در زمینه‌های هماهنگی در پرونده‌های داغی نظیر پرونده سوریه، عراق و افغانستان. در کنار پرونده‌های جمهوری‌های آسیای میانه، بویژه جمهوری قزاقستان که در سایه تلاش‌های آمریکا برای تغییر نظام در آن و بسیج نمودن این نظام علیه ایران، داغ‌تر شده است و شکی نیست این سفر و نتایج احتمالی آن، میزان نگرانی آمریکا، اسرائیل و اروپا و برخی هم پیمانان عرب آن‌ها را تا حد زیاد و بی سابقه‌ای افزایش می‌دهد./رای الیوم -انتخاب