۱۵ کشور همسایه و جمعیت بیش از ۵۰۰ میلیون نفری از جمله ظرفیت‌هایی است که ایران برای ارتباطات سیاسی و اقتصادی با کشورهای پیرامونی خود دارد.
روزنامه ایران ۲۲ دی نگاه دولت سیزدهم به همسایگان را در گزارشی بررسی کرد و نوشت؛ استفاده عقلانی از این ظرفیت، عمق بخشی به تعاملات اقتصادی و شخصیت بخشی به بازیگران منطقه‌ای برای از بین بردن سوء تفاهم‌های منطقه‌ای نه تنها می‌تواند به حل مسائل منطقه توسط کشورهای منطقه منتج شود و پای بیگانگان را کوتاه کند، که حتی آثار اقتصادی برای کشورها نیز خواهد داشت. تاریخ و سرنوشت مشترک و استفاده بهینه از ظرفیت همسایگی از جمله مسائلی است که می‌توان در یک دیپلماسی پویا مورد توجه قرار بگیرد. بی توجهی به این مهم در سال‌های گذشته ایران را از بسیاری از منافع این همکاری‌ها محروم کرده است. چه اینکه رویکرد گذشته حتی منجر به بهبود روابط ایران و رفع مشکلات بین ایران و کشورهای غربی نشد و حتی به تحریم رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان منجر شد.
دولت سیزدهم با اشراف بر این مسأله تقویت روابط با همسایگان را در دستور کار خود قرار داد. باید به این نکته نیز توجه داشت که سیاست همسایگی در دولت سیزدهم نه یک تاکتیک بلکه یک راهبرد است و به سایر مسائل از جمعه نتایج مذاکرات وین ارتباطی ندارد. این رویکرد جدید بخوبی از زمان تغییر گفتمان کشور مورد توجه سایر کشورهای مختلف نیز قرار گرفته است. همین جدیت ایران باعث شد تا فقط در چند ماه نخست آغاز به کار دولت، اتفاقات مهمی مثل نشست همسایگان افغانستان، قرارداد سوآپ گازی بین ترکمنستان، ایران و آذربایجان، فعال شدن در اکو و فعال شدن خطوط ترانزیتی مهم و افزایش حجم صادرات و تجارت با کشورهای همسایه و از این دست اتفاقات مثبت رخ دهد.
این تحرکات صرفاً به همسایه‌های شمالی محدود نمی‌شود. در آخرین نمونه دستگاه دیپلماسی کشورمان توافق چهارجانبه ایران، عمان، ترکمنستان و ازبکستان را پیگیری می‌کند. همچنین وزیر امور خارجه کشورمان این هفته خود را در سفر به عمان و قطر و دیدار با مقامات این کشورها گذراند و در آخر هفته نیز به دعوت وزیر خارجه جمهوری خلق چین وارد پکن خواهد شد.
تشکیل کمیته اقتصادی ایران و عمان
امیرعبداللهیان روز دوشنبه در سفر یک روزه به مسقط رفت و با فهد بن محمود معاون سلطان هیثم نیز دیدار کرد و توسعه مناسبات دوجانبه و همچنین همکاری‌های اقتصادی را مورد بحث قرار داد. باید به این نکته توجه داشت که عمان همواره سعی داشته تا روابط سازنده‌ای با کشورمان داشته باشد.
این کشور از مذاکرات و حتی جریان انتقال سفیر جمهوری اسلامی ایران در یمن نیز با ایران همکاری قابل قبولی نشان داد. این مسأله باعث شد تا وزیر خارجه کشورمان در دیدار همتای عمانی خود در مسقط به این موضوعات اشاره کند. وی عصر دوشنبه با بدر بن حمد البوسعیدی وزیر امور خارجه سلطنت عمان دیدار و درخصوص موضوعات مورد علاقه دو کشور به گفت‌وگو و تبادل نظر پرداخت.
وی در این دیدار از روند روبه گسترش روابط فیمابین ابراز خرسندی کرد و بر استمرار دیدار مسئولان و مقامات دو کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و همچنین فعال شدن کمیته‌های تخصصی از جمله کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور تأکید کرد. امیرعبداللهیان با ابراز خرسندی از روند گسترش همکاری‌های تجاری فیمابین، از جمله افزایش مبادلات، ابراز امیدواری کرد همکاری‌های تجاری و اقتصادی کشورهای منطقه با یکدیگر بتواند الگویی برای پایداری صلح و امنیت منطقه قلمداد گردد.
بدر بن حمد البوسعیدی وزیر امور خارجه سلطنت عمان نیز در این دیدار با اشاره به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اقتصادی و منابع انسانی ایران، بر ارتقای همکاری‌های دوجانبه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی منطقه تأکید کرد. وزیر امور خارجه کشورمان از نحوه نگرش عمان نسبت به مسائل منطقه مبتنی بر گفت‌وگو و همکاری تقدیر کرد و آن را تنها راه رفع مشکلات منطقه دانست.
از دیگر برنامه‌های اقتصادی این سفر می‌توان به گفت‌وگو درخصوص سرمایه‌گذاری مشترک در برخی از پروژه‌ها در داخل ایران در حوزه‌های مختلف از جمله سرمایه‌گذاری در بندر چابهار، با مقامات عمانی اشاره کرد. همچنین یکی از مشکلات اتباع دو کشور برای انجام امور تجاری و فعالیت‌های مردمی موضوع پروازهاست و در این دیدارها در مورد ازسرگیری پروازهای ایران ایر و عمان ایر گفت‌وگو انجام شد و توافق شد که اقدامات لازم در این زمینه از سر گرفته شود.
دیدار با مذاکره کننده ارشد دولت یمن
گفتنی است شامگاه دوشنبه حسین امیرعبداللهیان با محمد عبدالسلام مذاکره کننده ارشد دولت نجات ملی یمن در مسقط دیدار و گفت‌وگو کرد. وی ضمن ابراز تأسف از استمرار جنگ تحمیلی راه حل رفع مشکلات یمن را سیاسی خواند و گفت: موضوع یمن یک موضوع یمنی است و با گفت‌وگوهای یمنی – یمنی می‌توان آینده سیاسی این کشور را رقم زد.
تقویت روابط تهران-دوحه
پس از مسقط، وزیر خارجه کشورمان وارد دوحه شد تا با امیر قطر و همتای خود در این کشور دیدار و گفت‌وگو داشته باشد. فرصت‌های همکاری تهران و دوحه قابل توجه است. یکی از این فرصت‌ها که باعث شده مسئولان کشورمان در جریان این سفر به آن اشاره کنند.
بازی‌های جام جهانی فوتبال است که ایران می‌تواند در حوزه خدمات فنی و مهندسی و سایر مسائل با قطر همکاری داشته و زمینه‌ای برای افزایش تعاملات دوجانبه باشد. در جریان این سفر روز گذشته حسین امیرعبداللهیان با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر و سپس شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی معاون نخست وزیر و وزیر خارجه قطر دیدار و گفت‌وگو کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدار دیدگاه منطقه‌ای و آمادگی جمهوری اسلامی ایران در زمینه توسعه تعاملات با کشورهای منطقه در فرمت‌های دو یا چندجانبه را مورد تأکید قرار داد. امیرعبداللهیان همچنین با تشریح رویکرد دولت سیزدهم در حوزه روابط با همسایگان، تبادل هیأت‌ها در سطوح عالی دو کشور به منظور رایزنی‌های فیمابین را مورد تأکید قرار داد.
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر دولت قطر نیز در این دیدار با تأکید بر اهمیت روابط فیمابین و همچنین همکاری‌های دو طرف در حوزه مسائل منطقه، علاقه‌مندی کشورش برای گسترش همکاری‌ها را مورد تأکید قرار داد.
دیدار امیرعبدالهیان با اسماعیل هنیه
حسین امیر عبداللهیان در ادامه دیدارهای خود در قطر، با اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در محل سفارت ایران در دوحه دیدار و رایزنی کرد. وزیر امور خارجه در این دیدار با تشریح دیدگاه اصولی جمهوری اسلامی ایران درخصوص قضیه فلسطین، بعنوان مشکلی ساخته شده در قلب امت اسلامی و از سوی رژیم کودک‌کش صهیونیستی، جنایات وحشیانه اشغالگران صهیونیست علیه قدس، مسجدالاقصی، غزه و سرزمین‌های اشغالی فلسطین، تجاوزات و جنایات رژیم اشغالگر علیه ملت و مقدسات فلسطین را محکوم کرد و مراتب پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران در دفاع مشروع مردم و مقاومت فلسطین در برابر اشغالگری رژیم صهیونیستی را مورد تأکید قرار داد.
اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس نیز در این دیدار با قدردانی از حمایت و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران از مبارزه مردم فلسطین در مسیر مبارزه با تجاوزات مستمر رژیم صهیونیستی، خواستار تحرک و بسیج مواضع اسلامی و عربی و بین‌المللی به منظور اتخاذ مواضعی قاطع علیه سرکشی‌های این رژیم شد.
گفتنی است حجم فشرده دیدارها در این دو سفر و همچنین سفرهای متعدد وزیر امور خارجه کشورمان نشان داده است که دولت توجه جدی به تقویت روابط همسایگی از خود نشان داده است.