رشد چشمگیر مقدار و قیمت خرید تضمینی گندم از کشاورزان در دولت سیزدهم نسبت به دولت‌های گذشته باعث افزایش قابل توجه تولید این محصول راهبردی شد تا جایی که سال ۱۴۰۱ بیش از ۷.۲ میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، در بین محصولات کشاورزی جذاب ترین و مهمترین و راهبردی‌ترین محصول کشاورزی گندم است، بنابراین با توجه به نگاهی که در حوزه تولید و به خصوص تولید گندم به عنوان یک کالای راهبردی در کشور وجود دارد، دولت سیزدهم برنامه ریزی دقیقی انجام داد.
این درحالی است که سال ماقبل آن ۴.۵ میلیون تن گندم توسط دولت از کشاورزان خریداری شده بود.
بنابراین دولت سیزدهم قیمت خرید تضمینی گندم را در سوم فروردین ماه سال ۱۴۰۱ در اولین جلسه دولت بعد از فرمایشات مقام معظم رهبری و توصیه ایشان به خودکفایی، به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رساند و به طور مجدد این رقم را به ۱۳ هزارتومان افزایش داد.
بنابراین با روی کار آمدن دولت سیزدهم تولید گندم به بیش از ۷ میلیون و ۲۰۰ هزارتن رسید که بخش عمده آن توسط دولت خریداری شد و بخشی از گندم مورد نیاز کشور از محل واردات تامین شد.
به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی به نظر می رسد با اقدامات انجام شده از جمله اجرای الگوی کشت، اجرای کشت قراردادی، جهش تولید در دیم زارها افزایش قابل توجه تولید گندم در سطح ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار اراضی آبی و دیم، برای سال زراعی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲ نسبت به سال زراعی گذشته اتفاق بیفتد.
البته کشاورزان براین باورند که باید قیمت خرید تضمینی گندم برای سال زراعی جدید افزایش یابد اما دولت می گوید هنوز هیچ تصمیمی در خصوص افزایش قیمت گندم نگرفته است و همچنان قیمت فعلی محاسبه می‌شود.
پایداری تولید گندم نان از سال ۱۴۰۲
اکنون سالانه ۹ میلیون تن مصرف گندم نان داریم که یکی از اصلی ترین موضوعات در حوزه تولید است راساس برنامه ریزی دولت سیزدهم قرار شد، از سال ۱۴۰۲ گندم نان به پایداری در خودکفایی برسد زیرا در گذشته نیز کشور در تولید گندم به خودکفایی رسیده بور اما به دلیل تولید سینوسی این محصول در برخی سالها واردکننده و در برخی سالها خودکفایی داشتیم.
بنابراین هدف‌گذاری دولت همیشه تولید در ۲ میلیون هکتار اراضی گندم آبی بوده زیرا خشکسالی ها به شدت روی دیم زارها اثر دارد.
حال به نظر می رسد اجرای کشاورزی قراردادی اثرات خوبی در تولید محصولاتی همچون برنج، کلزا، جو و گندم داشته باشد.
برنامه ریزی ۲۰ درصدی تولیدات کشاورزی قراردادی تا پایان دولت سیزدهم
در دولت سیزدهم اساسی ترین و محوری ترین کار در بخش کشاورزی، کشاورزی قراردادی است به نحوی که از ابتدای دولت ۲۶۰ هزار هکتار از گندم زارها در مهرماه به عنوان نمونه اجرایی شد و از ۱۵ شهریورماه شروع فصل زراعی جدید ۲ میلیون هکتار از اراضی گندم زار در قالب کشاورزی قراردادی کشت شد یعنی دولت در قالب این طرح کشاورزان را تامین مالی کرد و نهاده های مورد نیاز تولید از جمله کود، سم و بذر در اختیارشان قرارداد تا در فصل برداشت یا مبلغ را دریافت کند و یا محصول را از کشاورزان به قیمت خریداری کند تا آنان متضرر نشوند.
کشت قراردادی مدرن ترین نوع کشاورزی در دنیاست زیرا ۴۰ درصد محصولات دنیا با کشاورزی قراردادی تولید می شود و حتی در برخی کشورها ۹۰ درصد تولیدات را شامل می‌شود اما این رقم در ایران یک درصد است که دولت تلاش دارد تا پایان فعالیت خود این رقم را به ۲۰ درصد برساند.
بنابراین در ابتدای امر کشت قراردادی برای محصول گندم انجام شد.
اجرای الگوی کشت در دولت سیزدهم
همچنین در دولت سیزدهم برای نخستین بار الگوی کشت کلید خورد و اجرایی شد تا کشاورزان براساس نیاز استان و شرایط کشور محصول مورد نیاز را تولید کنند.
به گفته مسئولان امر، ایران به دلیل تغییر اقلیم و استمرار خشکسالی ها راهی به غیر از اجرای الگوی کشت برای استمرار کشاورزی ندارد البته این مهم در دنیا نیز اجرایی می‌شود.
بر اساس اقلیم ایران نداریم، گفت: الگوی کشت در دنیا اجرا می‌شود و باید در ایران هم اجرایی شود که کار سخت و پیچیده‌ای است، این کشت فرا قوه‌ای و فرادستگاهی است و با همکاری هم می‌توانیم از عهده آن بربیاییم.
بنابراین با تلاش دولت سیزدهم قرار شد از سال ۱۴۰۲ برای اولین بار یارانه الگوی کشت به کشاورزان اختصاص یابد و به همین منظور یک ردیف بودجه مستقل در نظر گرفته خواهد شد که عوارض بر محصولات کشاورزی در ردیف یارانه الگوی کشت لحاظ خواهد شد.
جهش تولید در دیم زارهای ۲۱ استان کشور و افزایش تولید
این اقدام دولت نیز به منظور استفاده بهینه از دیم زارها و همچنین افزایش تولید و ایجاد درآمدزایی بیشتر برای کشاورزان بوده است، از مجموع ۱۸میلیون هکتار اراضی کشاورزی حدود ۹.۵ میلیون هکتار آن دیم است که زراعت، باغبانی و فعالیت های شیلاتی را شامل می‌شود.
دولت سیزدهم براین باور است که باید به اراضی دیم رسیدگی شود که این مهم نیازمند اقدامات علمی، فنی، ترویجی، آموزشی، پیگیری های مستمر و ساختار مشخصی است تا عملکرد در واحد سطح افزایش و هزینه ها کاهش یابد همچنین به معیشت کشاورزان دیم کار توجه شود زیرا کشاورزان دیم کار از تمکن مالی ضعیف تری برخوردارند و باید از لحاظ مالی و اقتصادی توجه ویژه‌ای به آنها شود.
بنابراین در طرحی با عنوان جهش تولید در دیمزارها تفاهم نامه ای با ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) منعقد شد.
این طرح مشترک از سه سال پیش شروع شد به صورت آزمایشی ابتدای طرح حدود ۶۶۰ هزار هکتار را تحت پوشش قرارداد و به دلیل نتایج خوبی که داشت در سال گذشته با وسعت بیشتری این کار انجام شد و امسال هم در ۲۱ استان کشور در حال اجرا است.
همچنین امسال وزارت جهاد کشاورزی طی تفاهمی با سازمان نظام مهندسی کشاورزی از پتانسیل یک هزار نفر از فارع التحصیلان رشته کشاورزی دراین کار بهره می برد، همچنین تاکنون یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از این اراضی بیمه شده اند که این خود در حمایت از کشاورزان دیم کار صورت گرفته است که البته دولت می گوید که با این اقدام از مهاجرت روستائیان به شهرها جلوگیری خواهد شد.
ایران سیزدهمین تولیدکننده بزرگ گندم جهان در سال ۲۰۲۲
همچنین براساس آخرین گزارش سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد فائو؛ به نظر می رسد ایران در سال ۲۰۲۲ با تولید ۱۳ میلیون تن گندم و رشد ۲۸ درصدی سیزدهمین تولیدکننده بزرگ گندم جهان باشد.
ایران در سال پیش از آن با تولید ۱۰.۱ میلیون تن گندم چهاردهمین تولیدکننده بزرگ گندم شناخته شده بود که بدین ترتیب در سال ۲۰۲۲ با رشد ۲۸ درصدی تولید گندم خود آرژانتین را پشت سر گذاشته و یک پله بالاتر آمده است.
چین با تولید ۱۳۷.۷ میلیون تن گندم بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در سال ۲۰۲۲ بوده است و اتحادیه اروپا با تولید ۱۳۴.۵ میلیون تن در رتبه دوم و هند با تولید ۱۰۶.۸ میلیون تن در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته‌اند.
روسیه با تولید ۱۰۲.۷ میلیون تن، آمریکا با تولید ۴۴.۹ میلیون تن، استرالیا با تولید ۳۶.۶ میلیون تن، کانادا با تولید ۳۳.۸ میلیون تن، پاکستان با تولید ۲۶.۱ میلیون تن، اوکراین با تولید ۲۰ میلیون تن، ترکیه با تولید ۱۹.۸ میلیون تن، انگلیس با تولید ۱۵.۷ میلیون تن و قزاقستان با تولید ۱۳.۷ میلیون تن بالاتر از ایران و در رتبه‌های چهارم تا دوازدهم قرار گرفته‌اند.
حال به نظر می رسد با اقدامات اساسی و مدیریت دولت سیزدهم کشور برای سالهای آینده در تولید گندم که یک کالای اساسی است به خود کفایی برسد.