دکتر پزشکیان رئیس جمهوری و معماران توافق هسته‌ای سال ۹۴ در یک ماموریت مهم با استفاده از تریبون سازمان ملل متحد تا رایزنی‌های فشرده دیپلماتیک و گفت‌وگوهای رسانه‌ای در حاشیه اجلاس مجمع عمومی در نیویورک، در تلاش هستند تا مسیر رفع تحریم‌ها و کاهش هزینه تخاصم علیه ایران را در چارچوب دیپلماسی عزتمندانه هموار کنند.
به گزارش اعتمادساز، مسعود پزشکیان که سه‌شنبه شب برای نخستین بار در قامت رئیس جمهوری ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی می‌کرد، در جمع سران کشورها اعلام کرد که قصد دارد که با تکیه بر اصل «تعامل سازنده» با جهان و در نظر گرفتن واقعیت های دنیای امروز، مناسبات ایران را سازمان‌دهی و چالش‌های موجود در این زمینه را رفع کند.
وی با بیان اینکه ایران آماده ساختن دنیایی بهتر با قدرت‌های جهان و همسایگان خود براساس مراودات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی موثر، از جایگاه برابر است تصریح کرد که اعمال تحریم‌های بیشتر پاسخ مناسبی نیست.
رئیس جمهوری به توافق سال ۹۴ بعنوان یک ابتکار موفق چندجانبه‌گرایی اشاره کرد که ایران و قدرت‌های جهانی با نگرشی فرصت محور به برجام دست یافتند. او گفت که ایران در برابر شناسایی حقوق ایران و رفع تحریم‌ها بالاترین سطح از نظارت‌ها در حوزه هسته‌ای را پذیرفت و آژانس بین المللی انرژی اتمی هم گواهی کرد که ایران به تمامی تعهداتش در برجام پایبند بوده است.
پزشکیان خروج دولت دونالد ترامپ از برجام را نشانگر یک دیدگاه تهدید محور در عرصه سیاسی و نگاه قدرت محور در عرصه اقتصادی توصیف کرد و گفت که در جهان به هم پیوسته کنونی امنیت و منافع یک کشور با نابودی امنیت و منافع دیگران هرگز تامین نخواهد شد.
او از اهمیت نگاهی جدید برای حل مسائل جهانی سخن گفت، نگاهی که به گفته او می بایست به جای تهدیدها بر فرصت ها تمرکز کند. رئیس جمهوری بر مبنای همین منطق تعاملی، بار دیگر حداکثر شجاعت و بصیرت ایران را از طریق موافقت برای مشارکت در مذاکرات هسته‌ای و بازگشت متقابل به برجام به منصه ظهور گذاشت و گفت: ما آماده تعامل با اعضای برجام هستیم.
پزشکیان پا را از برجام هم فراتر گذاشت و افزود که اگر تعهدات این توافق در زمینه رفع تحریم‌ها و بهبود واقعی شرایط اقتصادی مردم ایران، به طور کامل و با حسن نیت اجرا شود می‌توان در مورد دیگر مسائل هم وارد گفت وگو شد.
این کلیدی‌ترین پیام دیپلماتیک بالاترین مقام دولت جمهوری اسلامی در عالی‌ترین نشست بین‌المللی بود که بازتاب گسترده‌ای در سطح رسانه‌های خارجی نیز داشت.
آغاز رایزنی‌های مقدماتی درباره نحوه ازسرگیری مذاکرات برای رفع تحریم‌ها
رایزنی‌های مقدماتی درباره نحوه ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای، از سوی سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه و مجید تخت روانچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه که از معماران توافق برجام هستند در نیویورک آغاز شده است. محمدجواد ظریف معاون راهبردی رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه پیشین کشورمان نیز تاکنون گفت‌وگوهایی را با رسانه‌های بین‌المللی در این زمینه و تشریح اهداف سیاست‌خارجی دولت چهاردهم داشته است.
عراقچی می‌گوید، یکی از وظایف دستگاه دیپلماسی رصد و تدبیر برای کاهش هزینه تخاصم است. برجام، به گفته او نمونه مدیریت تخاصم بود که در جریان آن «نه ما از برنامه هسته‌ای دست برداشتیم و نه آنها از سیاست‌های استکباری‌شان دست برداشتند، ولی تلاش شد هزینه‌های تخاصم را مدیریت کرده و تحریم‌هایی که به خاطر موضوع برنامه هسته‌ای بر مردم تحمیل شده بود را رفع کنیم.»
وی در یکی از نخستین مصاحبه‌های تلویزیونی پس از ورود به نیویورک گفت: تلاش ما این هست که دور جدیدی از مذاکرات در حوزه هسته‌ای آغاز شود، ما آمادگی این موضوع را داریم و اگر طرف‌های مقابل هم آمادگی داشته باشند می‌توانیم در همین سفر شروع مجدد مذاکرات را داشته باشیم.
در همین پیوند مجید تخت‌روانچی معاون رایزنی‌های اولیه با طرف‌های اروپایی برجام را کلید زده است. او تاکنون با انریکه مورا دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و رئیس هیات اتحادیه در مذاکرات هسته‌ای و نمایندگان سه کشور اروپایی دیدارهایی را داشته است.
وی دوم مهرماه با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، گفتگویی صریح و سازنده با انریکه مورا داشتم. در این گفتگو، به طور خاص، بر موضوعات مرتبط با رفع تحریم و هسته ای تمرکز داشتیم.
تخت‌روانچی افزود: ایران، آماده است تا سهم خود را با حسن نیت انجام داده و به نگرانی ها و منافع متقابل از طریق دیپلماسی عزتمندانه بپردازد.
او سوم مهرماه درباره ملاقات با نمایندگان تروئیکای اروپایی نوشت: در نشستی که امروز در نیویورک با مدیران سیاسی انگلیس، آلمان و فرانسه داشتم، تمام طرف‌ها بر ضرورت گفتگو و همکاری با هدف پرداختن به موضوعات مورد نگرانی و علاقه متقابل از جمله مذاکرات رفع تحریم‌ها و موضوعات هسته‌ای و وضعیت نگران‌کننده منطقه تاکید کردند.
از سوی دیگر محمد جواد ظریف در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی نیوز آمریکا تصریح کرد که دولت ترامپ با خروج از توافق هسته‌ای (برجام) دچار اشتباه محاسباتی شد. وی گفت: این وضعیت باخت-باخت است و واشنگتن تنها می‌تواند خود را مقصر بداند، چراکه این آمریکا بود در دولت «دونالد ترامپ» از توافق هسته‌ای خارج شد.
ظریف با اشاره به آمادگی تهران برای بازگشت متقابل به برجام گفت: ما یک متن توافق شده را در اختیار داریم. نیاز به مذاکره درباره توافقی که قبلاً مذاکره کرده‌ایم نیست. وی اضافه کرد: شما یک اسب را دو بار نمی خرید. ما قبلاً این اسب را خریدیم و بهای آن را پرداخته‌ایم. اکنون نوبت ایالات متحده است که اسب را تحویل دهد.
ظریف این روزها اگر چه در روند گفت‌وگوهای دیپلماتیک حضور مستقیم ندارد، اما از نگاه ناظران حضوری وی در هیات ایرانی، حامل این پیام است که ایران برای ازسرگیری مذاکره آماده است.
لورا روزن خبرنگار آمریکایی که تحولات پرونده هسته ای ایران را دنبال می کند در یادداشتی نوشت که حضور «محمد جواد ظریف» دیپلمات کارآزموده و مذاکره‌کنندگان هسته‌ای پیشین در کنار «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در سفر به نیویورک نشان می‌دهد که ایران در حال آماده شدن برای مذاکره است.
وی افزود: شاید مهم‌ترین موضوع از سفر اول مسعود پزشکیان، به نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در این هفته، هیاتی است که او به همراه خود آورده بود. این هیات، به‌ویژه، شامل «محمدجواد ظریف» دیپلمات کارآزموده و وزیر امور خارجه پیشین ایران است که مشاور پزشکیان است، همچنین معاونان پیشین ظریف نیز در این هیات حضور دارند که نقش مهمی در مذاکرات هسته‌ای ۲۰۱۶ داشتند، از جمله «عباس عراقچی» وزیر امور خارجه فعلی ایران و «مجید تخت‌روانچی» معاون سیاسی عراقچی. تمامی آنها در جلسه پزشکیان با خبرنگاران در نیویورک حاضر بودند.
خبرنگار آمریکایی افزود: پیامی که همراهان هیات ایرانی فرستاد این بود که ایران در حال به کار بستن نهایت تلاش خود به منظور آماده شدن برای ازسرگیری دیپلماسی با غرب، در صورت آماده بودن ۶ کشور دیگر (عضو توافق هسته‌ای) است.
البته حضور ظریف در نیویورک برای خبرنگارنماهای مورد حمایت رژیم صهیونیستی چندان خوشایند نبوده است. یکی از این عناصر بشدت خشمگین، جیسون برودسکی است که خود را پژوهشگر حوزه ایران و سپاه در شبکه اجتماعی ایکس معرفی کرده است. او در پیامی اشاره می‌کند که ظریف در جلسات رئیس جمهوری ایران با رهبران جهان شرکت نمی‌کند و با خبرنگاران مصاحبه می‌کند. این به اصطلاح پژوهشگر آمریکایی سپس می‌پرسد: چرا باید به ظریف ویزای آمریکا داده شود.
دیگر واکنش‌های مشابه در این زمینه هم نشان می‌دهد که تحرکات معاون راهبردی رئیس جمهوری در نیویورک، تاثیرگذار و موفق بوده و این مساله، صهیونیست‌ها را که همواره اهداف امنیتی سازی علیه ایران را دنبال می‌کردند عصبانی کرده است.
آمادگی اتحادیه اروپا برای تسهیل مذاکرات هسته‌ای
جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که وظیفه هماهنگی برجام را برعهده دارد، برای تسهیل مذاکرات هسته‌ای اعلام آمادگی کرده است. بر اساس بیانیه اتحادیه اروپا، وی در ملاقات با سید عباس عراقچی، ضمن تاکید بر اهمیت احیای دیپلماسی هسته‌ای گفته است که برای فراهم کردن زمینه گفت‌وگوهای دیپلماتیک درجهت رسیدگی به نگرانی طرف‌های برجام آماده است.
عراقچی می‌گوید که پیام هایی میان اعضای برجام رد و بدل شده و اعلام آمادگی عمومی در این زمینه وجود دارد. «اما شرایط بین‌المللی کنونی به گونه‌ای هست که شروع دوباره مذاکرات هسته‌ای سخت‌تر و پیچیده تر از قبل شده است.»
وزیر امورخارجه توضیح داد: ما باید قبول کنیم که نسبت به چهارسال گذشته، تحولات عمده‌ای در صحنه بین‌المللی رخ داده است، مسئله اوکراین و مسئله جنگ غزه و بحران اخیر خیلی تاثیرگذار هست و در کنار این موضوعات، مسائل دیگری هم وجود دارد که وضعیت حاضر را بسیار پیچیده‌تر از گذشته کرده است. به طور کلی، شرایط آسانی وجود ندارد اما ما امیدواریم که در این شرایط سخت بتوانیم شروع مجددی برای مذاکرات داشته باشیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: در این سفر من و همکارانم در وزارت امور خارجه، همه تجربه و استعداد و انرژی خود را به کار خواهیم گرفت و امیدوار هستیم که خداوند هم عنایت کرده و بتوانیم مسیرهای جدیدی رو باز کنیم.
در جریان رایزنی‌های مقدماتی برای ازسرگیری مذاکرات برجام، تیم ایران از مسائل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم غفلت نکرده و ملاقاتی میان وزیر امور خارجه و رافائل گروسی مدیرکل آژانس در نیویورک برگزار شد. در این دیدار که گروسی مهم ارزیابی کرد، آخرین روند همکاری‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و این نهاد بین المللی مورد ارزیابی قرار گرفت.
اکنون باید منتظر ماند و دید که آیا طرف‌های غربی آمادگی دارند تا از رفتارهای نسنجیده و سیاست‌های شکست‌خورده گذشته فاصله گرفته و با برداشتن گام‌های اعتمادساز و ملموس، زمینه بازگشت متقابل به برجام را فراهم کنند.
ایرنا